Vohu Manah, Asza, Armaiti, Kszatra, Amertat, Hurwatat i te wszystkie zaratusztriańskie terminy można w gruncie rzeczy łatwo rozgryźć.

Vohu Manah (Dobry Umysł)

Dobry umysł jest boską cechą, którą posiadają ludzie. We współczesnym języku można powiedzieć, że jest to zdolność racjonalnego uchwycenia zarówno faktów, jak i idei: zrozumieć, odróżniać i osądzać. Umysł, rozumiejąc naturę, wychwytuje swoje prawa – to jest to porządek Asza leżący u podstaw faktów i doświadczenia. Umysł dzięki swojej mocy rozróżniania może rozpoznać, kiedy Asza została naruszona, ponieważ może uchwycić Aszę w abstrakcji.

Umysł potrafi ocenić także, co jest prawdą (tj. zgodne z Aszą) i promować to, tym samym odpędzając zło, które nazywa się kłamstwem (przeciwieństwo Aszy). To dobry umysł pozwala nam być moralnym i zwycięzcami fałszu – „By przekazać fałsz w ręce Prawdy”.

Moralna odpowiedzialność wymaga indywidualnej refleksji (w tym rozważania) konsekwencji zamierzonych działań i wyboru osądu, wszystkich działań naszego dobrego umysłu. W trakcie działania rozróżnienie między prawem a złem nie wystarczy. Teologia gatyjska wprowadza pojęcie dobrej woli, dokładniej wyrażone jako duch życzliwość, zwana Spenta-Armaiti. Jest to boski atrybut, który z różnym stopień gorliwości skłania ludzi do czynienia dobra, to znaczy aktualizowanie Aszy. Spenta Armaiti ma dwa aspekty. Jednym jest to, co mamy właśnie widziane: życzliwość, miłość, dobroczynność. Drugi to wewnętrzna świadomość tego, że należy postępować właściwie, aspekt tego jest zwykle wyrażane przez słowo pobożność. Obie te koncepcje zawierają się w Aszy.

Przeciwieństwem Aszy jest Drudż, który jest tłumaczony nie tylko jako „fałsz”, ale także jako „oszustwo”, czyn popełniania fałszu. Oszuści naruszają Aszę, w kontekście społecznym jest to naruszenie zasady sprawiedliwej rekompensaty, a tym samym generowania dysharmoni i konfliktów. W tym kontekście interpretuje się Aszę jako „sprawiedliwość”. Idealna struktura społeczna, w której dominuje Asza (w tej interpretacja jako sprawiedliwość) jest godnym lub świętym społeczeństwem. W gathah to jest Kszathra Vairja, co można interpretować jako „idealną władzę”. Życie jednostki inspirowane realizacją i wolą życia według Aszy jest nie tylko uzasadniona moralnie, ale jest wolne od złości i żalu, tym samym osiąga stan usprawiedliwionego zadowolenia i dobrego samopoczucia. Ten stan to Haurvatat, „dobre samopoczucie” zdrowie fizyczne i psychiczne lub w swojej wzniosłej formie, „doskonałość”. Ponieważ jednostki żyją w tej formie życia, dobre społeczeństwo zbliża się do stanu idealnego (stopniowo zmniejszane przymus). Pisma Zoroastrian postrzegają nieśmiertelną duszę jednostki który urzeczywistniła Aszę w myślach, słowach i czynach jako osiągnięcie stanu wiecznej błogości. Określane jest to Gathyjskim terminem Ameretat. Ten stan nazywany jest czasami stanem najlepszej świadomości. Związek Aszy z pozostałymi pięcioma znaczącymi pojęciami (Vohu Mana, Spenta Armaiti, Kszatra Vairja, Haurvatat i Ameretat) jest kluczowym aspektem teologii filozoficznej w Gathah.

Vohu Manah (Dobry Umysł)
i Asza w życiu codziennym

Zaratusztrianie, kierując się zasadą Asza i Vohu Manah, dążą do tego w codziennym życiu przestrzegać następujących zasad:

Sprawiedliwość jest hasłem przewodnim

Zoroastryzm uczy powszechnej moralności. Właściwość czynów jest ugruntowana zarówno w dobrym umyśle (Vohu Mana), jak i zgodności z prawdą (Asza). Prawe czyny powinny być wykonywane bezinteresownie i z miłością (Armaiti), aby właściwe działanie, umysł i serce działały zgodnie. To jest dobrze wyjaśnione przez Zarathusztrę, gdy napisał o zbawicielach i zbawieniu:

Tacy rzeczywiście są Zbawicielami Ziemi.
Co podążają za wezwaniem słuszności, wezwaniem Miłości
I Ahura Mazdy, słuchając Vohu Manah;
Czynią to, co każe Asza i Twoje rozkazy;
Z pewnością są Pogromcami Nienawiści.

Zatem w etyce zoroastryjskiej określa się co słusznę a co złe, a Vohu Mana i Asza to kryteria. Aby uprościć sprawę, Zarathushtra sformułował często cytowaną maksymę: „Dobre myśli, dobre słowa i dobre uczynki. ”Ta maksyma opisuje zasadę Asza w akcji i wyznanie zoroastryjskie w życiu codziennym”. Jedna z naszych najważniejszych modlitw, Yatha Ahu Vairyo, stwierdza:

Tak jak wybrany Przywódca działa zgodnie ze swoją wolą,
Podobnie przywódca religijny, czynią ze względu na swoją prawość.
Dar Vohu Mana (Dobrego Umysłu) jest wyznaczony dla tych, którzy pracują
dla Ahura Mazdy na tym świecie;
Ten, kto działa jako obrońca i żywiciel ubogich, przyjmuje
Ahura Mazdę jako suwerenny władcę

Ta modlitwa ma trzy główne punkty:

1. Wybrani przez ludzi przywódcy i przywódcy religijni postępują zgodnie własną wolną wolą, zasada przedstawiająca rozdział państwa i religi.
2. Ci, którzy pracują dla Ahury Mazdy, otrzymują dar Vohu Mana (dobry umysł).
3. Ci, którzy chronią i wspomagają biednych, wzmacniają suwerenność Ahura Mazdy.

Ostatni punkt: pomagający biednym, jest znakiem rozpoznawczym wszystkich Zaratusztrian na całym świecie. W Indiach tak mała społeczność Parsów (Zoroastrian) znana jest z czynów charytatywnych, często się mówi: „Parsi! Nazywasz się Charytatywność!”

Sprawiedliwość dotyczy wszystkich

Prawo Aszy zapewnia, że ​​szczęśliwe konsekwencje rosną na dobrych działaniach. Jednostka zbiera to, co sieje. Każdy otrzymuje jego lub jej Mizhdem (narosłe konsekwencje). „Nagroda i kara,” chociaż swobodnie używane w tłumaczeniach Gath, nie są odpowiednimi substytutami dla Mizhdem. Ahura Mazda stoi poza zemstą i karą. On jest wyłącznie dobrocią. Mizhda, czyli konsekwencje, oznaczają narosłe owoce swoich czynów, wyłożone przez przenośnię: najlepsze istnienie dla prawych i najgorsze dla niegodziwców. Asza gwarantuje także ostateczne zwycięstwo sprawiedliwość nad fałszem, przywołuje moc Boga. Sprawiedliwość jest najlepsza ze wszystkiego, co dobre, i jest promiennym celem życia na ziemi. Trzeba żyć sprawiedliwie dla samego dobra i samej sprawiedliwości. Nagrody jakie świat oferuje nie powinny być naszą motywacją, ale obowiązek i bezinteresowna służba.

W kolejnej bardzo ważnej modlitwie, Aszem Vohu, modlimy się:
Prawość jest dobra!
To jest najlepsze!
To jest szczęście!
Szczęście jest dla Tego
który jest Prawy ze względu na najlepszą Prawość!

Proces urzeczywistnienia triumfu dobra nad złem przebiega stopniowo nie gwałtownie. Obowiązkowy człowiek powinien tego dokonywać jako współpracownik Boga, szerząc prawość i wykorzeniając fałsz dla postępu świata i postępu ludzi dążąc do doskonałości. Czasami miewamy poczucie, że nie ma sprawiedliwości Bożej. Jednak, mamy powiedzenie: „Laska Boga nie wydaje dźwięku!” Działanie Boga jest czasem niewidocznie, ale sprawiedliwość jest w końcu przez Niego realizowana! W tradycji zoroastryjskiej prawda jest związana ze sprawiedliwością, a sprawiedliwość jest w Aszy. Ostateczny cel wszystkich Zaratusztrian jest dobrze przedstawiony w ostatnim akapicie innej pięknej modlitwy, Hosz Baam:
Przez najlepszą prawość!
Dzięki doskonałej prawości!
Obyśmy Cię widzieli!
Obyśmy Cię otaczali!
Obyśmy stali się jednym dla Ciebie!

Cóż za wspaniały sposób wyrażenia ostatecznego życzenia dla nas wszystkich!

Boskie lub naturalne prawo Aszy

Boskie lub naturalne prawo Aszy kojarzy się z wiecznym, niezmiennym prawem rządzącym wszechświatem. Reguluje zarówno duchowe, jak aspekty światów. W zaratusztrianizmie prawo naturalne i prawo boskie to samo. Prawo Aszy jest tak samo niezmienne jak Bóg, ale reguluje zmiany w świecie i determinuje światowy dynamizm. To stopniowe odświeżanie lub renowacja (fresho kereti) świata. Asza reprezentuje prawo sprawcze – relację między czynami jednostki i ich konsekwencjami (Mizhda). W Zoroastryzmie, to czyjeś działania określają kierunek jego życie i los. Jednostka ma swobodę wyboru swojego działania lub jego przebiegu i sama wprawia je w ruch i ponosi jego konsekwencje. Konsekwencje każdego działania są przewidywalne, ale wybór działania należy do każdego. Los ludzi nie jest z góry ustalony. Po dokonaniu wyboru ustalony jest kierunek życia. Konsekwencje czynów jednostki – myśli, słowa i uczynki – będą następować zgodnie z prawem Aszy. To zostało ustalone przez Boga i jego wolę i Bożą sprawiedliwość. Nic nie może zmienić działania prawa Aszy, nawet Bóg. Mediacja jest niemożliwa. Nikt, nawet prorok, nie może interweniować lub mediować. Każde działanie generuje swoje konsekwencje. Sam człowiek dodaje lub odejmuje możliwe konsekwencje swoich czynów. Pokuta nie może zmienić także aktu sprawiedliwości. Chociaż Gathah podane są tylko zasady, Awesta szczegółowo określa charakter niektórych rodzajów zachowań. Zalecane są pewne normy postępowania, a niektóre ściśle określone akty są zakazana. Gniew (aeszma), przemoc (rama), oszustwo (drauga), kłamstwo (druj), są złymi czynami. Uczciwość (Arsz Manangaa), spełnienie obietnic (mitra), współczucie (merezehdika) i miłość (rata) są aktami pobożności. Koncepcja norm moralnych określonych w Gathah pomaga lepiej zrozumieć etyczne treści prawa Aszy.

Wolność

Wolność człowieka jest najcenniejszą nagrodą od Boga. To jest naturalne prawo każdej osoby. Wolność człowieka jest tak święta, że Bóg nie ogranicza naszej wolności, nawet jeśli chodzi o nasz wybór religi. W Gathach czytamy:

Słuchajcie uszami tych najlepszych rad:
Spójrz na promienie ognia i rozważ z najlepszym możliwym osądem swoim.
Niech każda osoba wybiera swoje wyznanie, z tą swobodą wyboru, która
każdy musi mieć miejsce podczas wielkich wydarzeń:
O, przebudźcie się na te moje słowa!

Niewielu proroków zaprosiło wierzących do rozważenia zasad wiary z rozsądkiem i rozwagą.

Prawo do wolności znajduje również odzwierciedlenie w koncepcji zaratusztiańskiej relacja Bóg-człowiek. W zaratusztrianizmie człowiek jest współpracownikiem Boga, a nie niewolnikiem ani dzieckiem. Dlatego też prawo właściciela ani władza ojcowska nie mogą ograniczać prawa człowieka wolność wyboru. Siły powstrzymujące przed nadmierną wolnością mogącą stać się bezprawiem, to moralność jednostki i jej przekonania oraz sumienie (daena) i dobry umysł (Vohu Mana).

Równość

Równość mężczyzn i kobiet jest bezwzględnie wyłożona i przyznana obu płciom. We wszystkich kazaniach Zaratusztra przemawia do mężczyzny (naa) i kobiety (naairi) oddzielnie i na równych zasadach. W kazaniu skierowanym do jego córki Pouruchisty, Zaratusztra uczy młodych mężczyzn i kobiety by dokonywać wolnego wyboru z wewnętrzną mądrością i miłością (zbrojność) przed wejściem w jednoczącą więź małżeńską. Stosunki między kobietą, a mężczyzną powinien cechować brak wszelkich przejawów dyskryminacji. Ludzie – bez względu na płeć, rasę czy kolor – są równi. Jedyną przewagą jednostki nad inną osobą może doskonała prawość. To jedyny test na wyróżnienie osoby.

Prawa człowieka

Według słów profesora Johna R. Hinnellsa „zaratusztrianizm jest pierwszą religią, która zajęła doktrynalne i polityczne stanowisko w sprawie praw człowieka i potępiła ograniczanie lub zawieszanie tych prawa pod dowolnym pretekstem. ” Chociaż „prawa człowieka” są nowoczesnym pojęciem i ideą, to koncepcja praw człowieka jako systemu wartości i idei jest zakorzeniona w zaratusztrianizmie. Gathy potępiają tyranów i niesprawiedliwe rządy i odradzaj wiernym kompromisy z ciemięzcą, zalecają by nie poddawali się uciskającym ludzi władcom. Ciało (tanu) i dusza (urvan) są nienaruszalne, a ich integralność należy szanować. Napaści fizyczne i psychiczne są odrażającymi działaniami. Nie należy nic robić z naruszeniem tego prawa. Tak to opisano w Gathah:

Wszyscy ludzie winni działać w pełnej zgodzie z prawem,
To Prawo to, stanowi podstawę wszelkiego życia,
Ratu będzie sądzić z najwyższą sprawiedliwością,
oceni czy to prawu wierny człowiek, czy fałszywy;
Przeciwko fałszywemu wystąpi, tyko troski (będą jego udziałem)
Zważ całą prawdę, która została powiedziana by nie błądzić.

Pojęcie niewolnictwa jest całkowicie obce naukom Zaratusztry i w Gathah nie są uznawane żadne przywileje systemu kastowego ani przywileje klasowe. Najlepszym tego dowodem jest modlitwa Zaratusztry za Kavi (Gusztaspa), w której wyraża nadzieję, że niektórzy synowie króla zajmą się rolnictwem, inni służbą w wojsku, a niektórzy kapłaństwem i nuczaniem. Przywileje klasowe, które istniały w czasach Sasanidzkich były sprzeczne z naukami Zaratusztry.

Ochrona środowiska

Troska o wszelki stworzenie jest aspektem Aszy. Późniejsza Avesta stwierdza, że skalanie ziemi, wody, powietrza i ognia w dowolnej formie i stopniu jest uważane za wykroczenie przeciwko naturze i wykroczenie przeciwko prawu Aszy. Ta postawa opiekuńcza wywodzi się z gatyjskigo pojmowania życia i świata materialnego. Materia i życie są błogosławieństwa danym przez Boga i jako takie są godne czci. Ten świat tworzony był przez radosną myśl i jest wspierany i kochany przez Ahurę Mazdę. Jako Jego współpracownicy, ludzie mają obowiązek działać mądrze i z wdzięcznością by zachować świat nie gorszym niż go zastali. Zaratusztrianie potwierdzają swoją wiarę przez działanie, czyli chronienie jej przed destrukcją i zanieczyszczeniem. Natura i wszystkie jej elementy są niezbędne dla istnienia życia i jego postępu, dlatego ludzie muszą działać jako strażnicy i obrońcy przyrody stanowiącej część Aszy (w tym przypadku ładu wszechświata). Każdy, kto działa naruszając ufność natury i gwałci jej prawa czyni wkroczenie przeciw prawu Aszy i spotka go nieszczęście.

Aktywne i konstruktywne życie

Bezczynność rodzi zło. Boska mądrość, prawość i moralność odwaga kwitnie w aktywnym życiu. Prorok uczy swoich uczniów być zarówno aktywnym, jak i produktywnym:

O mądry Jaamaaspo Hvogwa, nauczam Cię
To działanie, a nie bezczynność, czy zaszczytne wysokie stanowisko (czynią cię pobożnym).
Przestrzegaj woli Ahura Mazdy, czcząc go przez czyny i działania;
Wielki Pan i Strażnik Światów,
Przez Jego Wieczne Prawo oddziela i rozróżniania
Kto jest naprawdę roztropny, a kto nierozumny

Monastycyzm, celibat, asceza i umartwienie nie mają miejsca w zaratusztrianizmie. Funkcją Ahu (Pana) jest zachowanie życia i witalności, aby dać ludziom szansę na wzmocnienie ich postrzegania moralnego.

Celem życia jest szczęście – ushta.

Życie jest polem bitwy między dobrem a złem, a ludzie powinni działajcie jak wojownicy dobra. Ten aktywizm życia jest dobrze zilustrowany w naszej Modlitwie Visperad:

O, Zaratusztrianie wyznawcy Mazdajasny!
Utrzymujcie wasze nogi, ręce i rozum w gotowości,
By wykonywać właściwe, zrobione w odpowiedniej chwili, dobroczyne działania
By uniknąć niewłaściwych, przedwczesnych lub nieżyczliwych działań.Praktykujcie dobrą pracę, bądźcie pracowici.
Pomagajcie ubogim i potrzebującym i ulżyjcie ich doli gdy to będzie konieczne.

Zostało to nazwane w przenośni zaratusztriańskim Credo.

Tłumaczenie fragmentu z : Spiritual Guidance in the Zoroastrian Religion, Ervad Soli P. Dastur

Z angielskiego przetłumaczył Jacek