Utarta europocentryczna opinia ugruntowała osąd, że na wschód od „jaśnie oświeconej Hellady” był tylko, nieludzki ucisk, a niewolnictwo i bezwzględne wykorzystanie tej formy pracy było powszechne. Otóż rzecz ma się zupełnie inaczej: W przedislamskich imperiach perskich istniało niewolnictwo, ale nigdy nie było powszechne ani nie odgrywało znaczącej roli gospodarczej, jak miało to miejsce w starożytnej Grecji i Rzymie a także po podbojach islamskich. To Grecja i Rzym stworzyły najbardziej nieludzką formę wykorzystania Istoty ludzkiej na skalę masową. Światły Platon zastanawiał się czy niewolnik jest jeszcze człowiekiem, a Arystoteles uznawał niewolnictwo za zgodne z prawem naturalnym.
Ba jeszcze później w chrześcijańskiej Europie wbrew utartej opinii niewolnictwo nie straciło na znaczeniu i niewolnicza praca jeńców i sprzedanych w niewolę uzupełniała półniewolniczy status chłopstwa. Św. Tomasz z Akwinu uważał, iż jest ono naturalne gdyż jest słuszną karą za grzechy. W średniowieczu, od 1100 do 1500 roku, europejski handel niewolnikami trwał nadal, Miasta-państwa Genua i Wenecja kontrolowały wschodnią część Morza Śródziemnego od XII wieku i Morze Czarne od XIII wieku. Sprzedawały na skalę masową zarówno słowiańskich, jak i bałtyjskich niewolników, a także Gruzinów, Turków i inne grup etnicznych z rejonów Morza Czarnego i Kaukazu.
Państwa muzułmańskie również wspierały swoją gospodarkę pracą niewolniczą i handlem niewolnikami. Islam przyczynił się do odrodzenia niewolnictwa na dalekim wschodzie, w Indiach i Azji centralnej, a także na bliskim wschodzie i Afryce północnej. Muzułmanie zainicjowali wyprawy po niewolników do Afryki, ale także Europa była drugim ich głównym źródłem. Chrześcijańscy niewolnicy są liczeni w setkach tysięcy.
Czasy nowożytne to pełne odrodzenie najokrutniejszych form niewolnictwa w koloniach europejskich i krajach kultury zachodniej, a także państwach islamskich, które trwało w zalegalizowanej formie przy prawie pełnej akceptacji społeczeństwa i wyznawców chrześcijaństwa, aż o drugiej połowy XIX w.. Co ciekawe w szczególności dotyczyło to krajów protestanckich, w mniejszym stopniu katolickich. A jak wyglądało to w Persji.
ZA ACHEMENIDÓW.
„Podstawą rolnictwa była praca wolnych rolników i dzierżawców, a w rzemiośle dominowała praca wolnych rzemieślników, których zawód był zwykle dziedziczony w rodzinie. Ekonomicznie system własności w Imperium perskim był swoistą odmianą stosunków feudalnych, ale nigdy tak drastycznych jak w feudalnej Europie.”
W Iranie posiadanie niewolnika było dla arystokratów sprawą prestiżu. Arystokraci nie byli bogaci, ponieważ posiadali niewolników, ale posiadali niewolników, ponieważ byli bogaci.
Niewolnictwo było instytucją istniejącą w Egipcie, Medii i Babilonii przed powstaniem imperium Achemenidów. W Medii niewolnictwo przeszło ważne zmiany do czasu pojawienia się państwa perskiego. Jedną z dużych różnic w porównaniu ze społeczeństwami opartymi na niewolnictwie jest to, że niewolnictwo w Persji nie było nigdy dziedziczne. Były dwa główne źródła niewolników: Jeńcy wojenni i ludzie którzy z przyczyn materialnych sprzedawali się w niewolę. Ale nie istniał nawet koncept wypraw mających na celu zdobycie niewolników co okrywa do dziś hańbą europejskich, arabskich, a także amerykańskich łowców i panów niewolników.
”Persowie nigdy nie praktykowali masowego niewolnictwa, a w wielu przypadkach sytuacja i życie pół-niewolników (jeńców wojennych) były w rzeczywistości lepsze niż zwykłych obywateli Persji”*
Według Dandamajewa w Państwie Achemenidów niewolnictwo za długi nie było już powszechne. W przypadku niespłacenia długu w wyznaczonym terminie wierzyciel mógł zamienić dzieci dłużnika w niewolników. Wierzyciel mógł aresztować niewypłacalnego dłużnika i zamknąć go w więzieniu. Wierzyciel nie mógł jednak sprzedać dłużnika w ramach niewolnictwa stronie trzeciej. Zwykle dłużnik spłacał pożyczkę przez bezpłatną pracę dla wierzyciela.”Praktyka zastawiania się za długi, nie mówiąc już o własnej sprzedaży, całkowicie zanikła w okresie panowania Dariusza Wielkiego.”
Inną interesującą cechą takiej niewoli w przedislamskim Iranie był koncept to, że można było być niewolnikiem 1/2, 1/5, 1/10. Jeśli ktoś był 1/10 niewolnika, musiał poświęcić tylko 1/10 swojego czasu na służbę panu i miał większość przywilejów wolnego człowieka. Niewolnicy zdobyci na wojnie zaczynali jako niewolnicy „pełnoetatowi”, ale mogli oszczędzać pieniądze i stopniowo kupować sobie wolność.
ZA SASANIDÓW
W tym okresie rzymscy jeńcy wojenni byli wykorzystywani w rolnictwie w Babilonii, Suzjanie i Persji. Nie było to powszechne i stanowiło źle widziany aczkolwiek tolerowany margines.
Prawo sasanidzkie
Niektóre prawa rządzące własnością i traktowaniem niewolników można znaleźć w zbiorze praw okresu Sassanidów zwanych Matikan-e-Hazar Datastan. Zasady, które można wywnioskować z przepisów obejmują:
1) Niewolnikami mogli zostali jeńcy cudzoziemscy, którzy nie byli Zaratusztrianami
2) Niewolnik należał do mężczyzny.
3) Właściciel musiał traktować niewolnika w sposób humanitarny; przemoc wobec niewolnika była zabroniona. Zwłaszcza bicie niewolnicy było przestępstwem.
4) Jeśli nie zaratusztrianin zostawał niewolnikiem, mógł pracą osiągnąć wolność.
5) Jeśli niewolnik przyjął zaratusztrianizm, mógł zapłacić od razu swoją cenę i stać się wolnym.
Uwolnienie niewolnika (niezależnie od jego wiary) uznawano za dobry uczynek. Niewolnicy mieli pewne prawa, w tym prawo do prezentów i co najmniej do trzech dni odpoczynku w miesiącu. Prawo chroniło także życie niewolników: Nikt nie może wymierzyć niewolnikom kary śmierci za jedno przestępstwo … Nawet sam król nie może zabić nikogo z powodu jednego przestępstwa.
Zaratusztrianie nie mogli być niewolnikami, ani całkowitymi, ani częściowymi. Dlatego najpewniejszym sposobem na uwolnienie się było przyjęcie zaratusztrianizmu co było praktykowane.
Dla porównania odsetek jaki stanowili niewolnicy starożytnych społeczeństwach i obecnie:
Egipt 3-9%
Państwo Babilońskie 5-6%
Asyria 9%
Persja Achemenidów 0,5 -1%
Starożytna Grecja 18-20%
Starożytny Rzym 25% (W tym Italia 40%)
Germanie 2%
Słowianie 2%
WSPÓŁCZESNE NIEWOLNICTWO
Korea Północna 4,4%
Uzbekistan 3,9%
Indie 1,4% (18 mln zniewolonych)
Pakistan 1,1%
Kongo 1,1%
*„Perska / irańska tradycja administracyjna”, w Jay M. Shafritz (redaktor), International Encyclopedia of Public Policy and Administration . Boulder, Kolorado: Westview Press , s. 1640–1645 – Fragment
ZARATUSZTRIANIZM – ROZWAŻANIA 