Tajemnicze syberyjskie miasto manichejskich Kaganów Ujgurskich

Por-Bazhyn zajmuje małą wyspę w jeziorze Tere-Khol, 2300 m n.p.m. w górach Sengelen w południowej Syberii w republice Tuwuńskiej na pograniczu Mongoli. Kto je tam zbudował w zimnym niedostępnym regionie świata i dlaczego. To skomplikowana historia, mająca związek z Persją i zaratusztrianizmem, a właściwie jego herezją manichejską

Manicheizm.

Podobnie do staroirańskiego zoroastryzmu i irańskiej myśli religijnej podstawowym elementem manicheizmu jest dualizm. W świecie toczy się walka między dwoma przeciwstawnymi pierwiastkami: światłem (dobrem) i ciemnością (złem). Historia kosmosu dzieli się na trzy etapy: przeszłość – złoty wiek, gdy pierwiastki te współistniały odrębnie, teraźniejszość – gdy pierwiastki te są wymieszane i walczą o dominację w kosmosie oraz przyszłość, w której nastąpi oczyszczenie: rozdzielenie wyznawców światła i ciemności. W Manicheizmie przejawem zła jest materia. Walka między dobrem i złem toczy się w każdym człowieku. Człowiek ma dwie dusze: jedną związaną z dobrem i drugą związaną ze złem. Odpowiedź manicheizmu na jeden z centralnych dylematów chrześcijaństwa jest radykalna: zło jest wszędzie i jest wieczne. Manicheizm dzieli w ten sposób z gnostycyzmem sporą część doktryny, także wspomniany pesymizm postrzegania świata. Doktrynę Maniego ilustruje bogata kosmogoniczna i antropogeniczna mitologia, której przykładem jest mit powstania świata, opisujący walkę między Dobrym Bogiem (wraz z pięcioma eonami, którymi emanował: rozumu, intelektu, postu, poznania i myśli) i Złym Bogiem, Demiurgiem, twórcą materialnych rzeczy, w wyniku której powstają Adam i Ewa. Mitologia manicheizmu czerpie z wielu tradycji, przemawiających do ludzi różnych kultur.

Dzieje świata według manichejczyków polegały na ciągłym uwalnianiu duszy z ciemności ku światłości (dusza przebywała w ciemności), natomiast grzechem był każdy kontakt z materią. Również prokreacja była uważana za złą, ponieważ w wyniku poczęcia dziecko, istniejące dotąd jako eon, musiałoby przyjąć powłokę cielesną, a materia była zła. Manichejczycy nie uznawali krzyża za symbol oddania i cierpienia Jezusa za zbawienie ludzi, lecz za symbol krzywdy i zepsucia ludzkiego, jako że jest to narzędzie, materia.

Drogą wyzwolenia spod wpływu zła jest poznanie. Zbawienie może być osiągnięte nie tylko dzięki wierze i moralności, ale przede wszystkim dzięki własnemu rozumowi. Dzięki zdobywaniu wiedzy o sobie i Bogu można zrozumieć naturę siebie, świata i przeznaczenia, to skąd przychodzimy, gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy. Ten aspekt manicheizmu zbliża go do gnostycyzmu, czyniąc go czymś więcej niż systemem religijnym: mieszaniną systemu religijnego i filozoficzno-naukowego.

Kaganat Ujgurski.

W 552 roku upadł kaganat rourański. W jego miejsce powstał chanat turecki, który w 603 roku rozpadł się na wrogie w stosunku do siebie kaganaty zachodni (obszar Mongolii od Dżungarii do Morza Kaspijskiego) i wschodni. Władcy wschodniego kaganatu aktywnie mieszali się w sprawy chińskie, usiłując nie dopuścić do wzmocnienia cesarstwa. W 630 roku Chiny narzuciły im trwającą pół wieku zwierzchność polityczną. W latach osiemdziesiątych VII wieku kaganat wschodni zdołał na krótko odbudować się na mniejszych niż przedtem terenach.. Aktywne podboje i uciskanie sąsiednich plemion oraz interwencja chińska spowodowały przeciwdziałanie podbitych plemion i w 745 roku jedno z nich, Ujgurzy, rozbiło kaganat wschodni i stworzyło na jego terenach własny organizm państwowy.

Początki

W 742, Kagan Ujgurów, Karłuków i Basmyl zbuntował się przeciwko kaganowi tureckiemu. W 744 roku Basmylowie zdobyli stolicę turecką Otukan i zabili panującego Kagana Özmişa . Później tego samego roku sojusz Ujgursko-Karlucki wszczął wojnę z Basmylami i pokonał ich. Ich khagan został zabity, a Basmylowie przestali istnieć jako lud. Działania wojenne między Ujgurami a Karłukami zmusiły następnie Karłuków do migracji na zachód do Żetytu i konfliktu z Turgesami , których pokonali i podbili w 766 r.

Osobiste imię kagana ujgurskiego brzmiało Qullığ Boyla (Guli Peiluo; chiński : 骨力裴羅 ). Przyjął tytuł Qutlugh Bilge Köl Kaghan „Chwalebny, mądry, potężny kagan”, twierdząc, że jest najwyższym władcą wszystkich plemion. Zbudował swoją stolicę w Ordu-Baliq . Według chińskich źródeł terytorium imperium ujgurskiego osiągnęło „na wschodnim krańcu terytorium Shiwei , na zachodzie góry Ałtaj , na południu kontrolowało pustynię Gobi , a więc obejmowało całe terytorium starożytnego Xiongnu

W 745 Ujgurowie zabili ostatniego khagana z Göktürków, Báiméikèhána Gǔlǒng fú i wysłali głowę do cesarza dynastii Tang.

ZŁOTY WIEK UJGURÓW

W 747 r. Zmarł Qutlugh Bilge Köl Kaghan, pozostawiając swojego najmłodszego syna, Bayanczura Khana, Po zbudowaniu wielu ufortyfikowanych placówek handlowych rozwinęła się wymiana z cesarstwem dynasti Tang i Tybetem, Bayanczur Khan wykorzystał zyski do budowy stolicy, Ordu-Baliq, i kolejnego miasta w górze rzeki Selenga , Bai Baliq . Nowy kagan rozpoczął następnie serię kampanii, aby objąć władzą wszystkie narody stepowe. W tym czasie Imperium szybko się rozrosło i podporządkowało Sekizów Oghuzów, Kirgiizów, Karałuków, Tunguzów, Toguzów Tatarów i pozostałym mieszkańców stepów poddając ich Ujgurskiej władzy.

W 755 roku An Lushan wywołał bunt przeciwko dynastii Tang, a cesarz Suzong z Tang zwrócił się do Bayanczur Khana o pomoc w 756. Kagan zgodził się i rozkazał swojemu najstarszemu synowi zapewnić pomoc wojskową cesarzowi Tang. Około 4000 jeźdźców Ujgurskich pomogło armiom Tang w odzyskaniu Czang’an i Loyang w 757 r. Po bitwie pod Loyang Ujgurowie ograbili miasto. Cesarz Tang wysłał 20 000 bel jedwabiu i nadał im tytuły honorowe. Ponadto ustalono ceny handlu końmi na 40 bel jedwabiu za każdego konia, a Ujgurzy otrzymali status gościa podczas pobytu w w Chinach. Tangowie i Ujgurzy wzmacniali sojusz przez małżeństwa i wymianę handlową. Bayanczur Khan poślubił księżniczkę Ninguo, a księżniczka ujgurska poślubiła księcia Tang. ~W 756 r., aby przypieczętować sojusz przeciw An Lushan Kagan Bayanchur Khan wydał córkę, księżniczkę Pijię za chińskiego księcia dynastii Tang Li Chengcai, księcia Dunhuangu, syna Li Shouli, księcia Bin . podczas gdy chińska księżniczka z dynastii Tang Ninguo poślubiła Ujgurskiego Kagana Bayanczura.

W 762 Tengri Bögü zaplanował atak na cesarstwo Tang z 4000 żołnierzy, ale po negocjacjach zmienił strony i pomógł Tangom w pokonaniu rebeliantów pod Loiang. Po bitwie Ujgurzy ograbili miasto. Kiedy ludzie uciekali do świątyń buddyjskich w celu ochrony, Ujgurowie spalili je, zabijając ponad 10.000. Za ich pomoc cesarz Tang został zmuszony do zapłaty 100 000 sztuk jedwabiu. Podczas kampanii Kagan spotkał kapłanów manichejskich z Persji lub Sogodii, którzy nawrócili go na manicheizm . Odtąd oficjalną religią kaganatu ujgurskiego stał się manicheizm.
Organizacja państwowa kaganatu ujgurskiego dążyła do centralizacji i ustroju feudalnego. Prowincje kaganatu były zarządzane przez podległych chanom namiestników. Stepowymi pastwiskami rządziła arystokracja. Powstawała warstwa ludności rzemieślniczej, która przechodziła na tryb osiadły w nowo budowanych miastach (np. Karabał-gasun). Żywności i materiałów do wyrobnictwa dostarczali koczownicy. Przyjęcie manicheizmu wpłynęło na rozwój rolnictwa w państwie ujgurskim i na bardziej osiadły tryb życia jego mieszkańców. W drugiej połowie VIII wieku w kaganacie silną pozycję wśród warstw rządzących zdobył manicheizm, dzięki czemu w społeczeństwie rozpowszechniło się pismo. Ujgurzy korzystali z pisma sogdyjskiego, które dostosowali do swoich potrzeb. Prócz manicheizmu istnieli też wyznawcy szamanizmu, buddyzmu, chrześcijaństwa i islamu[6]. Kler manichejski w znacznnym stopniu opanował również struktury władzy. To z kolei doprowadziło do powszechnego prześladowania inowiercow i krwawych rozpraw z nimi i ludźmi buntującymi się przed nakazami religii państwowej. Państwo osłabione po czystkach religijnych zaczęło chylić się ku upadkowi. Na przyczyny upadku kaganatu złożyły się także takie czynniki, jak osłabienie władzy centralnej, i najazdy z zewnątrz. Na przełomie VIII i IX wieku Ujgurią rządzili słabi w sensie politycznym chanowie, co sprzyjało rozwojowi ścierających się ze sobą w walce o wpływy ugrupowań. Specyfika głównej religii państwowej przyczyniła się do upadku. Od drugiej dekady IX wieku kaganat stał się obiektem najazdów Kirgizów jenisejskich. W 818 roku chanowie potrafili jeszcze odeprzeć ataki. Od 835 roku do ataków Kirgizów jenisejskich dołączyli przywódcy plemienni z własnego obszaru. W 840 roku stolica została zdobyta przez Kirgizów jenisejskich i splądrowana, a chan zabity. Część Ujgurów w ciągu kilku następnych lat usiłowała walczyć, jednak z pomocą chińską wszelki ich opór wewnątrz państwa został przezwyciężony. Ci Ujgurzy, którym udało się uciec na Zachód, założyli kilka samodzielnych państw na terenie Wschodniego Turkiestanu i dzisiejszej prowincji Gansu. Dwa z nich odegrały istotniejszą rolę w późniejszej historii. Pierwsze, powstałe w Kotlinie Turfańskiej, ze stolicą w Koczo, w XIII wieku przyjęło zwierzchność chanów mongolskich i przetrwało do połowy XIV wieku. Drugie – na terenie Gansu, ze stolicą w Zhangye, przetrwało do roku 1028, kiedy zostało podbite przez Tangutów z Xixia

Por-Bażyn tajemnica Syberii

( Por-Badżin , Por-Bazhyng , rosyjski : Пор-Бажын , Tuvan : Пор-Бажың) to zrujnowana budowla na wyspie jeziornej wysoko w górach południowej Tuwy (Federacja Rosyjska). Nazwa pochodzi od tuwińskiego , co oznacza „dom z gliny”. Wykopaliska sugerują, że został zbudowany jako pałac ujgurski w VIII wieku naszej ery, wkrótce potem przekształcony manichejski klasztor, porzucony po krótkiej okupacji i ostatecznie zniszczony przez trzęsienie ziemi i pożar.

Por-Bazhyn zajmuje małą wyspę w jeziorze Tere-Khol, około 2300 m n.p.m. w górach Sengelen w południowej Syberii. Położenie to 8 km (5,0 mi) na zachód od wioski Kungurtuk na południowym zachodzie Republiki Tuwy (Federacja Rosyjska), w pobliżu granicy rosyjskiej z Mongolią.

Wyniki wykopalisk

Zewnętrzne ogrodzenie „fortecy” składało się ze muru kurtynowego o szerokości 12 m w podstawie i pierwotnie 11 m wysokości. Główna brama miasta miała trzy ciężkie odrzwia o drewnianej konstrukcji, które wykazują ślady pożaru. Cztery z jedenastu bastionów umieszczono po obu stronach bramy, wewnątrz i na zewnątrz muru. Wykopaliska w bastionie północnego muru ujawniły ślady drewnianej platformy bojowej biegnącej wzdłuż szczyt ściany osłonowej i bastionów. Jednym z najważniejszych wyników prac terenowych był identyfikacja chińskiej metody budowy zwanej hangtu, która zostało użyta do budowy obwałowania murów i bastionów. W tej technice, szkielet drewniany wykonano z modrzewia. Był wypełniany gliną; najpierw była kładziona jedna warstwa później następna, każda o grubości od 10 do 12 cm, i ubijana przed następną zanim została dodana następna warstwa. Główna brama miała dwie części, połączone z kolejnymi dziedzińcami, które były związane bramą. Zewnętrzny dziedziniec był pozbawiony zabudowy. Jjak wykazały wykopalisk brama łącząca dziedziniec z częścią pałacową, być może szersza w pierwszej fazie, podczas budowy, został później zwężona i zwieńczona drewnianym pawilonem pokrytym ceramiczną dachówką. Wewnętrzny dziedziniec, uważany za dziedziniec uroczysty, zawierał główny kompleks dwuczęściowej struktury centralnej i dwie bocznych galerie. Poprzednie wykopaliska Weinsteina ustaliły, że sama centralna struktura składała się z dwóch dużych budynków, połączonych zadaszonym chodnikiem. Oba budynki stały na kwadratowych platformach, które zostały zbudowane z wielu warstw gliny licowanej cegłami pokrytymi tynkiem wapiennym. Dwie klatki schodowe prowadziły od strony wewnętrznego dziedzińca do wschodniej platformy z większym budynkiem. Budynki były w środku podzielone ścianami ekranowymi o wiklinowej konstrukcji i podzielone na dwie większe sale i szereg mniejszych pokoi. Ściany i panele były pokryte tynkiem wapiennym pomalowanym poziomo w czerwone pasy nisko nad podłogą. Obecność dwóch warstw tynku o różnej jakości sugeruje, że dokonano napraw. Dach pokryty dachówką wspierany przez 36 drewnianych kolumn spoczywał na kamiennych podstawach. Budynek najprawdopodobniej miał konstrukcję słupową charakterystyczną dla chińskiej architektury z czasów dynastii T’ang. Znaleziska spalonych fragmentów drewna wskazują na zastosowanie typowej chińskiej techniki z zazębiających się drewnianych wsporników. Dodatkowe rampy prowadziły stąd do dwóch bocznych galerii które były zadaszone i otwarte z widokiem na główny pawilon. Szereg małych dziedzińców biegł wzdłuż wnętrza północnej, zachodniej i południowej ściany kurtynowej. Każdy z tych dziedzińców otoczony był glinianą ścianą z otwieranymi bramami . Wszystkie dziedzińce posiadały jedno- lub dwukomorową strukturę o podobnym układzie i metodzie budowania.

Od końca XIX wieku Por-Bajin jest powiązany z Ujgurami ze względu na swoje położenie, datę i podobieństwo układu do kompleksu pałacowego KaraBalgasun, stolicy Ujgurskiego Kaganatu. Weinstein w 1963 r. Określił Por-Bajina jako „pałac … przy studni” zbudowany według współczesnego napisu przez Khagana Moyuna-Chura (znanego również jako Bayan-Chor, 747-759) po zwycięstwie nad miejscowym plemiona w AD 750 (Vajnstejn 1963; Ramstedt 1914). Wyniki prac terenowych w latach 2007-2008 podają w wątpliwość identyfikację Weinsteina. Po pierwsze, nieobecność warstwy okupacyjnej oznacza bardzo krótkotrwałe lub niezbyt intensywne korzystanie z miasta. I nie ma żadnych dowodów na istnienie jakiegokolwiek systemu grzewczego, który umożliwiłby pozostanie tutaj, na wysokości 2300 m n.p.m, w warunkach zimowych. Z drugiej strony ślady napraw i drobnych przebudów sugerują, że miasto było używane przez pewien czas. Wreszcie, daty dendrochronologiczne i radiowęglowe, które teraz stały się dostępne, wskazują, że Por-Bajin został zbudowany po śmierci Moyuna-Chura w 759, być może kilkadziesiąt lat później. Inne odkryciami w terenie, rodzą pytanie o cel i funkcję Por-Bajina. W końcu było to trwałe, nawet miejskie osiedle w imperium nomadów (Klyashtoryj i Savinov 2005). Miasta i kultura miejska mogły istnieć wśród koczowników w Azji Środkowej od czasów kagantów Turkeckich (VI – VIII wiek n.e.) (Kyzyłow 2006), a według źródeł pisanych, chińscy budowniczowie i rzemieślnicy brali udział w budowie kompleksów miejskich w świecie nomadów (np. w Küul-Tegin, północna Mongolia; Mackerras 1972). Wiele wskazuję, że miasto było rezydencją letnią kaganów, a potem być może klasztorem manichejskim, podobnie jak kilka innych stanowisk. Źródła tekstowe wspominają o istnieniu siedmiu miast ujgurskich, sugerując szeroko zakrojone działania budowlane podczas ujgurskiego kaganatu i przejście w tym czasie z koczowniczego do siedzącego trybu życia. Dowody archeologiczne dodają kolejne miejskie stanowiska z okresu ujgurskiego, dając w sumie piętnaście dla samego Tuwy. Zasadniczo budowano je na kwadratowe lub prostokątne w planie, otoczonym murami i każde z jedną lub dwiema bramami. Prawdopodobnie należały do sieci ufortyfikowanych miejsc na północnej granicy kaganatu ujgurskiego, gdzie zapewniały także ośrodki do spokojnego osiadłego życia, rolnictwa, rzemiosła i prawdopodobnie handlu. Wśród specjalistów panuje powszechna zgoda co do tego, że te ujgurskie miasta zostały zbudowane przez architektów i budowniczych z sąsiednich cywilizacji Chin i Sogdiany będącej pod wpływem sfery irańskiej polityki w Azji Środkowej (Kiselev 1957). Starsza sugestia wpływu Sogdyjczyków na architekturę opierała się na rzekomej obecności struktur cegieł mułowych; ale cegła sogodyjska cegła wypalana nie została znaleziona ani w Por-Bajin, ani w innych miejscach ujgurskich w Tuwie, gdzie próbne wykopaliska zostały przeprowadzone w lipcu 2007 r. Natomiast obecność lub wpływ Chin potwierdzają dwie kluczowe obserwacje w Por-Bajin: (1) obecność chińskich materiałów budowlanych, takich jak niektóre rodzaje dachówek; oraz (2) stosowanie chińskich metod konstrukcyjnych, np. technika hangtu, konstrukcja słupowo-ryglowa i sufity dougong (Chung-kuo ku tai chien 1984).