OD ZARATUSZTRY DO MAHOMETA

WARTO WIEDZIE KTO, I KIEDY.
Zebraliśmy dla was podstawowe dane chronologiczne dotyczące religii które wchodziły
ze sobą w interakcje, często przejmując pewne idee
i pojęcia. W zestawieniu znajdują się też informacje o najstarszych dokumentach tych religii. Ciekawe jest też podejście historyków do jednoznacznego określenia historyczności prekursorów tych religii. Może powrócimy jeszcze do tego ostatniego problemu.

OKRES DZIAŁALNOŚCI TWÓRCY ZARATUSZTRIANIZMU
datowanie sporne – XX –. XI w. p.n.e.
Historyczność postaci Zaratusztry: Kwestionowana

NAJSTARSZA INSKRYPCJA ZARATSZTRIAŃSKA VIII – VI w p.n.e.

Najstarszy znany zapis kultu Ahury Mazdy pochodzi z VIII wieku p.n.e., w formie pisma klinowego z imperium neo-asyryjskiego,. Wspomina o bóstwie Assara Mazash, naukowo zidentyfikowanym jako transkrypcja irańskiego imienia Asura Mazdas (który był jednym z archaicznych wymów Ahura Mazda). Oraz inskryocja króla Ariaramnesa na złotej tabliczce z okresu między 640 p.n.e. do prawdopodobnie 595 p.n.e.
Najstarsze irańskie teksty, wyraźnie zaratusztriańskie, to królewskie inskrypcje klinowe, króla Achemenidów Dariusza I (550–486 pne).

AWESTA najstarszy pełny egzemplarz. XIII w n.e.

Nie zachował się żaden całkowicie pełny egzemplarz do czasów nowożytnych dotrwała zaledwie jedna czwarta oryginalnego tekstu. Najpełniejszy i najstarszy egzemplarz zachował się się w rękopisie z tego tysiąclecia; zwanym (K 7a) pochodzi z roku 1288 n.e.

Zachowane teksty Awesty, takie jakie istnieją dzisiaj, pochodzą z jednego wzorcowego egzemplarza skompilowanego przez zestawienie i ponowne spisanie w Imperium sasanidzkim (224–651 n.e.). Ta zaginiona kopia wzorcowa jest znana jako „archetyp sasanidzki”.

OKRES DZIAŁALNOŚCI TWÓRCY JUDAIZMU
datowanie sporne – XX – XI w. p.n.e.
Historyczność postaci Abrahama: Kwestionowana

TORA najstarszy fragment VI-III wiek p.n.e.

zwoje zawierają tekst Błogosławieństwa kapłańskiego z Księgi Liczb 6:24-26 zapisany pismem paleohebrajskim. Zwój oznaczony jako KH1 jest większy, ma wymiary 27 na 97 mm i zawiera 18 linijek tekstu, a KH2 ma wymiary 11 na 39 mm[4] W obu zwojach trzykrotnie występuje tetragram imienia Bożego. Cały ten tekst jest najstarszym zachowanym cytatem z Pisma Świętego.
Gabriel Barkay początkowo datował inskrypcje znajdujące się na zwojach na koniec VII lub początek VI wieku przed naszą erą, później jednak zrewidował tę datę na początek VI wieku. Wersja ta została zakwestionowana przez Johannesa Renza i Wolfganga Rolliga, którzy twierdzili, że skrypt jest zbyt ubogi więc nie można wykluczyć jego pochodzenia z przełomu III i II wieku p.n.e. zwłaszcza, że komora grobowa była w ciągu wieków wykorzystywana jako swego rodzaju „kosz na śmieci” o czym świadczy znajdujący się w niej materiał z IV wieku p.n.e.

CAŁA TORA XII wiek

Najstarszy zwój Tory, z XII wieku, odkryto w bibliotece uniwersytetu w Bolonii. W XIX wieku skatalogowano go błędnie i przypisano mu siedemnastowieczne pochodzenie
Odnaleziony zwój nie jest najstarszy na świecie – egzemplarze Tory z Petersburga i Aleppo są starsze o 200 lat, ale ten z Bolonii jest najstarszym kompletnym zwojem pięcioksiągu Mojżesza
„Zwój 2”, bo tak został opisany zbadany na nowo fragment, ma 36 metrów długości i 64 centymetry wysokości. Według najnowszej hipotezy powstał między latami 1155-1225 i jest najstarszym znanym na świecie kompletnym zwojem Tory.

OKRES DZIAŁALNOŚCI TWÓRCY BUDDYZMU
VI – III w. p.n.e. – datowanie sporne
Historyczność postaci Buddy: Kwestionowana

KANON najstarszy fragment III wiek p.n.e.

Połowa III wieku pne, kilka edyktów Asioki z dynastii Maurjów (panował c. 269-232 p.n.e.) wspominają Buddę, a szczególnie napis na kolumnie upamiętniającą pielgrzymkę cesarza do Lumbini jako domniemanego miejsca narodzin Buddy, Asioka nazywa go budda Sziakjamuni. Inna inskrypcja naskalna Asioki: Edykt nr 3 wymienia tytuły kilku tekstów Dhammy.

CAŁA TIPITAKA XVIII wiek n.e.

Klimat krajów Theravada nie sprzyja przetrwaniu rękopisów. Oprócz krótkich cytatów w inskrypcjach i dwustronicowego fragmentu z VIII lub IX wieku znalezionego w Nepalu, najstarsze znane rękopisy pochodzą z końca XV wieku. Cała Tipitaka to manuskrypty z XVIII wieku.

OKRES DZIAŁALNOŚCI TWÓRCY CHRZEŚCIJAŃSTWA
I w. p.n.e. i I w. n.e. – datowanie sporne
Historyczność postaci Jezusa: Kwestionowana

NOWY TESTAMENT najstarszy fragment II wiek n.e.

Obecnie za bezspornie najstarszy manuskrypt Nowego Testamentu uznaje się papirusowy fragment Ewangelii według Jana przechowywany w Bibliotece Johna Rylandsa w Manchesterze (znany jako Papirus Rylandsa 457 lub pod symbolem P52). Jest on datowany na pierwszą połowę II stulecia, więc dzieli go od napisania oryginału nie więcej niż kilkadziesiąt lat (zazwyczaj podaje się w przybliżeniu rok 120-125 n.e., ale równie dobrze może być młodszy lub starszy o jakieś 20-30 lat).

CAŁY NOWY TESTAMENT najstarszy egzemplarz IV wiek n.e.

Uchodzący za najstarszy znany egzemplarz Biblii, zwany Kodeksem Synajskim pochodzi z połowy IV w n.e. Z liczącego ponad 700 kart greckiego manuskryptu, ocalało do naszych czasów 400. Zawiera on połowę Starego Testamentu w wersji Septuaginty i cały Nowy Testament.

OKRES DZIAŁALNOŚCI TWÓRCY ISLAMU
VII wiek n.e. – datowanie sporne
Historyczność postaci Mahometa: Kwestionowana

KORAN najstarszy fragment II wiek n.e.

Część niemuzułmańskich naukowców postuluje późniejszą datę redakcji Koranu. Według nich, egzemplarze Koranu znalezione w meczecie w mieście Sana’a w Jemenie w 1971 r.wskazują, że w VII wieku Koran wciąż jeszcze nie istniał w obecnej formie. Według Corpus Coranicum , organizacji badawczej finansowanej przez rząd Niemiec, ponad 60 fragmentów, w tym ponad 2000 folio (4000 stron), jest dotychczas znanych jako świadkowie tekstów ( rękopisy ) Koranu przed 800 rokiem ne (w ciągu 168 lata po śmierci proroka Mahometa). Jednak w 2015 r. Eksperci z Uniwersytetu w Birmingham znaleźli manuskrypt, który jest prawdopodobnie najstarszym rękopisem Koranu na świecie. Może pochodzić z VII wieku.

CAŁY KORAN VII – VIII wiek n.e.

Manuskrypt nr. 1125 został zakupiony przez Uniwersytet w Cambridge od Edwarda H. Palmera (1840–1882) i EE Tyrwhitt Drake. Został napisany przed 800 rokiem według Corpus Coranicum. Inny tak zwany Błękitny Koran – pochodzi z przełomu IX i X. Z okresu panowania Fatymidów, prawdopodobnie napisany w Afryce Północnej dla Wielkiego Meczetu w Kairouanie