SZACH, MAT – SZTUKA ASZY

Szachy, irański czy indyjski wynalazek?

Spór skąd pochodzą szachy nie jest rozstrzygnięty, ale najnowsze badania zdają się obalać starą teorię, że szachy pochodzą z Indii. Mit o Zaratusztrze objaśniającym przesłanie przy pomocy szachów może się okazać całkiem bliski prawdy. Walka czarnych figur z białymi intuicyjnie bardziej kojarzy się z walką Arymana z Ahura Mazdą niż z kołowrotem reinkarnacji hinduistów. (JK)

Legenda pierwsza o szachach i Aszy

Dzięki pięknej perskiej legendzie [przekazywanej na przestrzeni wieków jako opowieści spisanej w X w. przez perskiegp poetę Firdausiego ] starożytna sztuka Aszy związana jest z czymś, co dziś znamy jako szachy, zwaną w całej historii „grą królów i Król gier.” Ale podczas gdy dzisiejsze szachy są tylko grą, starożytna Sztuka Aszy nie jest grą; jest to głęboko złożony i misternie tkany mikrokosmos w makrokosmosie życia – kompletny wszechświat sam w sobie.

Słowo szachy pochodzi od perskiego „Szach”, co oznacza Króla, którym pierwotnie była reguła, porządek i prawa kosmosu „Asza”, . Legenda mowi, że ​​król Persji Wisztaspa bardzo się nudził życiem, ponieważ dokonał wszystkiego, czego pragnął: był nasycony wojną, zmęczony polowaniami, intrygami i przyjemnościami swojego dworu. Król cierpiał z powodu braku celu i ostatecznie zaoferował nieograniczoną nagrodę temu, kto mogłaby zainteresować go życiem. Nikt nie odniósł sukcesu, dopóki Zaratusztra nie pojawiła się z oryginalną grą, formą dzisiejszych szachów: Sztuką Aszy. Nauczał króla zasad i jak je stosować, a poprzez to demonstrował królowi wszystkie prawa wszechświata i życia. Zinterpretował je tak, jak tylko mógł, jak żaden współczesny szachista nie pomyślałby, a król był bardzo zadowolony, a jego zainteresowanie życiem zostało odnowione. Następnie powiedział Zaratusztrze, by poprosił o wszystko, czego mógłby chcieć, i powiedział, że należy mu to dać. Zaratusztra chciał udzielić królowi lekcji, która nauczyła by go jak nie być tak megalomanem, który uważa, że mógłby dać każdemu wszystko, czego chciał. Zaratusztra powiedział królowi, że chce tylko bardzo prostej i skromnej rzeczy: jednego ziarna pszenicy na pierwszym polu szachownicy, dwóch na drugim kwadracie, kwadratu dwóch kwadratu dwóch na trzecim kwadracie, kwadrat tego na czwartym kwadracie i tak dalej, aż wszystkie sześćdziesiąt cztery kwadraty zostaną wypełnione kwadratem kwoty na poprzednim kwadracie. Król zaśmiał się i powiedział, że wyśle ​​Zaratustrę pszenicę za kilka dni, myśląc, jak głupcem jest prosić tylko o kilka ziaren pszenicy, skoro mógł mieć złoto i piękny skarb.

Kazał swoim ludziom obliczyć ilość pszenicy i wysłać ją do Zaratustry. Był zaskoczony, gdy po kilku tygodniach przyszli do niego i powiedzieli mu, że ilość zboża, którą powinien dostarczyć Zaratustrze, była większa niż w całym królestwie. Nawet gdyby zebrał całą pszenicę w imperium, nie byłaby to jedna tysięczna z jednej tysięcznej kwoty, którą obiecał Zaratustrze. Król był bardzo zszokowany, gdy dowiedział się o tym i wiedział, że nie może spełnić swojej obietnicy. Wysłał po Zaratusztrę i powiedział mu, jak się wstydzi. Zaratusztra odpowiedział, że nie chce pszenicy; chciał tylko uczyć króla braku pychy, a potem wycofał się do swojego lasu.

Chociaż może brakować archeologicznych dowodów pochodzenia szachów, nie ma wątpliwości, że szachy powstały na wschodzie wiele tysięcy lat temu. Pierwotnym szachem była Asza, a jej funkcją było symbolizowanie i zilustrowanie naturalnych i kosmicznych praw reprezentowanych przez Ahurów (siły kosmiczne), Frawaszich (siły naturalne) i ich cienie. W sztuce Aszy znajduje się mikrokosmos: Każde ruch przedstawia w miniaturze wieczną kosmiczną bitwę między dobrem a złem, światłem i ciemnością.

Sztuka Aszy stanowi istotny pomost porozumienia między uniwersalną, wszechobejmującą koncepcją świata Zaratusztry a jego praktycznym, codziennym stosowaniem systemu samoanalizy opartego na dociekaniy Aszy jako prawdy. Aby wprowadzić w życie Sztukę Aszy, należy skoncentrować się na szerokiej uniwersalnej koncepcji Zaratuzstry i zastosować jej zasady w życiu codziennym. Im bardziej ktoś bierze udział w sztuce Aszy, tym bardziej rozumie wyjątkową rolę Człowieka, centralnej postaci na szachownicy, partnera Stwórcy i tego, który musi kontynuować dzieło Stworzenia na ziemi. Wszak pionek może zagrozić królowi.

W miarę poznawania zasad ASZA fascynujące jest obserwowanie, jak ruchy różnych postaci mają znacznie szersze i uniwersalne znaczenie, gdy zastępujemy współczesne nazwy szachowe starożytnymi, oryginalnymi. Na przykład Moc i Pokój (wieża) na każdym końcu pierwszego szeregu pól poruszają się w pionie i poziomie,  wskazując zamiatające ruchy o nieskończonej sile. Są one drugorzędne w stosunku do Królowej w zapewnieniu triumfu Światła nad Ciemnością. Miłość i praca, podobnie jak rycerz (koń) w szachach, poruszają się pomysłowymi ruchamii i są jedynymi postaciami, które mogą przeskakiwać nad dowolną inną postacią. Zatem przeszkody, które mogą istnieć dla innych sił, nie istnieją dla nich, przypominając sobie słowa Biblii: „Miłość jest silniejsza niż śmierć” i starożytne rzymskie przysłowie: „Praca zwycięża wszelkie zło”. Twórca może poruszać tylko o jedno pole na raz w dowolnym kierunku, podczas gdy Królowa ma dużą wszechstronność ruchów i może poruszać się na dowolną odległość w dowolnym kierunku. To symbolizuje czas gdy stworzenie wszechświata mogło nastąpić za chwilę, reszta wieczności jest mocą dana Królowej, aby uczynić wiecznym to, co zostało stworzone. Tym, co jest pionkiem króla dla współczesnych szachów, w sztuce Aszy jest człowiek. Przychodzą tu na myśl słowa Protagorasa: „Człowiek jest miarą wszystkiego”. Człowiek zajmuje najbardziej chwalebne miejsce na planszy: bezpośrednio przed Stwórcą, symbolizując swoją wieczną jedność z Prawem Prawdy i jego wyjątkową rolę przedstawiciela Stwórcy na ziemi.

Legenda druga o szachach i mocach światła i ciemności

Niedługo potem wśród osób siedzących w kręgu w ogrodzie Zarathusztry był Wisztaspa, który ostatnio był przyzwyczajony do tego, co ludzie zwykle uważają za bardziej królewskie okoliczności: ale teraz był zadowolony, gdy stary rysuje postacie na piasku, i ich ruchyposługując się figurkami z różnych kamykyków, takimi jak te, którymi bawiły się dzieci w różnym wieku.

Jednej z takich postaci przedstawiała Jedność Wszystkich: pory roku i energie gwiazd, słońca, ziemi i człowieka, punkty kompasu i żywioły. W sumie narysowano siedem pionowych linii, przeciętych przez kolejne siedem pod kątem prostym do pierwszego. Wokół całości narysowano tę najbardziej stabilną z postaci, kwadrat, tak że figura składała się z dużego kwadratu zawierającego sześćdziesiąt cztery mniejsze kwadraty, osiem z boku. Teraz Wielki Mędrzec pokazał, jak wszechświat przenika siły dobra i zła, tak jak czas można podzielić na noc i dzień. Więc co drugi plac był tak ciemny jak noc,

A teraz Wielki Mędrzec ostrożnie wybrał różne kamyki o dziwnym kształcie, niektóre ciemne, inne jasne. W sumie wybrano trzydzieści dwa kamyki, niektóre wysokie, a inne małe, jakby reprezentowały coraz większe i mniejsze moce we wszechświecie. Szesnaście kamyków było ciemnych, szesnaście jasnych kolorów. Osiem z każdej grupy szesnastu było prawie identycznych pod względem wielkości i kształtu, a pozostałe osiem wydawało się prawie tworzyć cztery pary identycznych postaci; a jednak tak naprawdę każdy z sześciu kamyków był wyjątkowy. Teraz zaczął nadawać im imiona i za każdym imieniem pokazywał, jak każdy reprezentuje siłę lub moc we wszechświecie, każda siła lub czynnik światła równoważony przez ciemność. Siły i środki światła, nazwał Ahurami i Fravaszi, te ostatnie reprezentowane są przez osiem mniejszych, prawie identycznych kamyków. Przeciwwagą wśród sił ciemności byli Daeva i Chrafstrowie. Z każdej szesnastu grup jedna Ahura i Daeva byli panami pozostałych piętnastu. Wśród lżejszych sił była to Ahura Mazda, a wśród ciemniejszych Aryman. Z każdej szesnastu grup jedna Ahura i Daeva byli panami pozostałych piętnastu. 

Każda z postaci poruszała się we wszechświecie na swój własny, wyjątkowy sposób. Na przykład Fravashi i Khrafstras zawsze poruszali się do przodu, po jednym kwadracie, z wyjątkiem ich początkowego ruchu, kiedy pozwolono im przesunąć się o dwa pola do przodu, lub gdy, po napotkaniu napotkanej siły obcych po przekątnej, byli pozwolono przejąć tę siłę, przesuwając się o jeden kwadrat do przodu i jeden kwadrat na bok. Chociaż tych ośmiu wyglądało podobnie, każdy miał swoje imię. Wśród Fravashich były na przykład Słońce, Woda, Powietrze, Jedzenie, Człowiek, Ziemia, Zdrowie i Radość. Przeciwwagą wśród Khrafstras były Ciemność, Nieczysta Woda,

Spośród Ahur i Daeva Moc i Pokój oraz ich ciemni przeciwnicy, Słabość i Przemoc, poruszali się tylko w linii prostej w pionie lub w poziomie. Miłość i praca, a także nienawiść i bezczynność poruszały się w sposób zupełnie odmienny od wszystkich innych, mianowicie jeden kwadrat w dowolnym kierunku i jeden kwadrat ukośnie. Mądrość i życie wieczne, niewiedza i śmierć poruszały się tylko w linii prostej, ale zawsze ukośnie, jedna z każdej pary zawsze na ciemnych kwadratach, jedna zawsze na świetle. Spośród Ahurów, Królowa światła i Królowa dewów poruszała się z wielką siłą i elastycznością – w linii prostej zawsze, ale w dowolnym kierunku, do ośmiu podstawowych punktów kompasu. Ahury Mazdy, Stwórca i Aryman, Niszczyciel, już mówiliśmy; każdy mógł poruszać się w dowolnym kierunku, ale zawsze o jeden kwadrat na raz, zgodnie z wolą tej mocy. Mądry król zawsze wyśle ​​do walki swoich wojowników, aby lepiej zaplanował swoją obronę i ataki.

Dzień po dniu w tym ogrodzie Wielki Mędrzec swymi kamykami demonstrował prawa wszechświata i wielką walkę między siłami światła i ciemności. A król Wisztaspa z przyjemnością nauczył się metody, dzięki której mógłby rozeznać nie tylko siły rządzące wszechświatem, ale być może kiedyś, nawet wolę Boga.

• 

• 

• 

• 

Szachy przegląd historii badań

Najstarsze wyraźnie rozpoznawalne figury szachowe zostały wydobyte w starożytnym Afrasiab, dzisiejszym Samarkandzie, w Uzbekistanie. Jest to siedem kawałków kości słoniowej z 762 r., Niektóre z nich prawdopodobnie starsze, co oznacza, że ​​pochodzą one z VI do VIII wieku naszej ery. Nie jest jasne, czy jeden z elementów można zidentyfikować jako Królową. W przeciwnym razie występowanie 6 różnych elementów w próbce siedmiu spośród wszystkich 32 elementów jest statystycznie zaskakujące.  i byka zebu przechowywane w Taszkiencie. Wykopano je w Dalverzin-Tepe, starożytnej cytadeli Imperium Kuszanów w południowym Uzbekistanie, i pochodzą z II wieku. Ekspert od historii szachów Linder uważa, że ​​nie są to figury szachowe, ale należały do ​​prekursora szachów [Linder 1994]. Mogą jednak oznaczać wcześniejsze niż wcześniej zakładane istnienie szachów. Po drugie, w Metropolitan Museum w Nowym Jorku z VI lub VII wieku znajduje się figura, kupiona w Bagdadzie około 1930 roku, przedstawiający słonia z kamienia dolomitowego o wysokości 2-7 / 8 cali [Gunter 1991]. Kawałek kości słoniowej, prawdopodobnie szachy z VI wieku, został niedawno wydobyty w bizantyjskim pałacu w starożytnym mieście Butrint w Albanii. Zmienia to teorię, że Arabowie przenieśli Szachy na Zachód na rzecz chrześcijańskiego / bizantyjskiego zaangażowania.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

klasyczne badania nad pochodzeniem szachów koncentrowały się na badaniu pisemnych i archeologicznych dowodach, w wyniku których powstały opinie o indyjskim, albo perskim lub chińskim pochodzeniu gry. Dostępne dowody nie były jednak wystarczające dla stworzenia przekonującej teorii. Tak więc pytanie o pochodzenie szachów nadal należy uważać za otwarte. Niektóre spekulacje opierały się na modelach wojskowych, matematycznych lub wróżbiarskich. Większość badaczy historii szachów zgadza się jednak, że związki z tymi modelami pokazano po tym, jak Szachy już istniały. Innym pomysłem, który był częścią niektórych teorii, było założenie, że Szachy, przy całej obecnej złożoności, zostały wymyślone przez jedną osobę. Ale jest to bardzo mało prawdopodobne.

• 

• 

• 

• 

• 

Znaczącym krokiem w kierunku lepszego zrozumienia było założenie Grupy Inicjatywnej Königstein (IGK2) w 1991 r. I jej seminariów, w których obecni historycy szachowi mogą przedstawiać swoje badania i opinie. Jej członek Gerhard Josten szukał dowodów w strukturze szachów. Określił trzy podstawowe unikalne elementy: króla, pionki i oficerów (liczniki, pionki). Jego teoria mówi, że elementy te pochodzą z różnych źródeł i są połączone w dzisiejsze szachy. Według niego zrobili albo kupcy z Jedwabnego Szlaku, którzy czekali na lepsze warunki pogodowe w jednym z głównych miejsc handlowych, takich jak Kaszgar w dzisiejszych południowo-zachodnich Chinach, lub entuzjaści gier w Imperium Kuszańskiego. Kuszanie mieli pewne doświadczenie w łączeniu elementów z różnych kultur. Josten sugeruje, że król i jego zachowanie pochodzą ze starożytnej chińskiej gry Go, pionki pochodzą z indyjskich gier wyścigowych, a inne figury związane są z wróżbiarstwem lub astrologią perską.

Bez względu na to, która teoria jest prawdziwa, znaczenie Jedwabnego Szlaku dla rozpowszechnienia gry jest bezsporne. Prekursorzy i chińskie odmiany gier planszowych są bardzo starożytne i sięgają co najmniej 4 500 lat wstecz do pierwszego miasta Ur i egipskich obrazów. W XIX wieku ne Stewart Culin stworzył teorię, że wszystkie gry planszowe mają pochodzenie magiczne lub religijne.

Raporty pisemne

Najstarsze znane książki szachowe lub ich części są w języku arabskim, napisane około 850 r. Wcześniej istnieją tylko przypadkowe możliwe odniesienia do istnienia gry w literaturze arabskiej, perskiej, sanskrycie lub chińskiej, ale nie ma pełnego opisu gry ani wskazania, że ​​reguły ustabilizowały się. Najwcześniejsze wzmianki pochodzą z około 600 roku ne. Szachy lub Chaturanga nie zostały wspomniane w innym bardzo kompletnym raporcie z podróży przez chińskiego mnicha buddyjskiego Fa Xiana, który podróżował przez Indie na początku V wieku naszej ery. Łączna liczba perskich odniesień do szachów z około 600 to dwa spośród pięciu dzieł świeckiej literatury środkowo-perskiej, o których wiadomo, że przetrwały z tego okresu. Bardzo mało wiadomo o szachach w Indiach przez około pół tysiąca lat później brak jakichkolwiek doniesień. Nie jest jasne, czy szachy wspomniane przez perskie źródła były grą dla dwóch czy czterech graczy, czy grało się w kości i jakie ruchy były dozwolone. Wniosek Murraya [Murray 1913] i Ealesa [Eales 1985] jest taki, że przed VII wiekiem istnienie szachów w jakimkolwiek kraju nie było możliwe do udowodnienia. Eales wspomina, że ​​kompilator rękopisu szachowego z XII wieku napisał: „Powszechnie wiadomo, że z Indii powstały trzy rzeczy: gra, książka Kalila wa Dimna (książka z literackich bajek) i liczby dziesiętne (w tym zero). „ istnienie szachów w jakimkolwiek kraju nie jest możliwe do udowodnienia.

Ann C. Gunter [Gunter 1991] donosi o jednym z ocalałych tekstów w języku środkowo-perskim, The Explanation of Chess and Invention of Backgammon (Wizarishn i catrang ud nihishn i new-ardashir). Znajduje się tam opowieść o rywalizacji między wielkim sasanidzkim władcą Hosrowem I, który rządził od 531 do 579, a królem Indii Dewiszarmem – Dewiszarm wysłał grę szachową do Hosrowa, prosząc mędrców Hosrowa o wyjaśnienie uzasadnienia tej gry. Mędrzec Wuzurg-Mihr wyjaśnił uzasadnienie gry, a następnie podjął własne wyzwanie wobec indyjskiego władcy. To podobno był wynalazek Backgammona (zwany nard in nard in nard w literaturze) i wynalazek współczesnych kości (których liczba odpowiada kosmologicznym zasadom ówczesnej powszechnej religii perskiej, zaratusztrianizmu). Kości były jednak znane już starożytnym Egipcjanom i na pewno nie wynaleziono ich dopiero w czasach Hosrowa I. Nie można było zlokalizować Dewiszarma i dowiedzieć się, którym z królestw, które istniały po upadku dynastii Guptów rządził.

Sloan [Sloan 1985] opiera swoją teorię o pochodzeniu szachów chińskich na dwóch chińskich wierszach, z których jeden pochodzi z II wieku pne. Ponieważ szachy są często mylnie mylone ze znacznie starszym Go, może tak być również tutaj (lub połączenie z inną grą planszową).

Sinolog Joseph Needham i Pavle Bidev, obaj członkowie Initiative Group Königstein, opierając się na teorii o religijnych korzeniach wszystkich gier planszowych, zasugerowali, że historyczne szachy 7-wiecznych Indii wywodziły się bezpośrednio z gry wróżbiarskiej (lub rytuału) w Chinach. Bidev sugeruje, że szachy mają swoje korzenie w kulcie chińskiego boga Thai Yi. Needham wykazał, że istnieją odniesienia do „gry-obrazu” (hsiang chhi to gra-słoń lub gra-obraz) w dziełach VI wieku, opracowanych przez cesarza Wu Ti (561578) z północnej dynastii Chou. Cesarz wygłosił nawet wykłady na temat swojej gry. Nie były to jednak zzachy, ponieważ według wczesnych źródeł miał jako z figury słońce, księżyc, gwiazdy i konstelacje, co oznacza, że ​​najprawdopodobniej był to złożony rytuał astrologiczny.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Pośrednie dowody

Istnieje analogia między armią indyjską, a armią szachową. Chińskie armie nie miały słoni lub bardzo rzadko miały ograniczoną ich liczbę w południowo-zachodniej części Chin.

Najwcześniejsze terminy szachowe widzą niektórzy w sanskrycie, wersje perska i arabska są bardzo podobne. Whyld zwraca uwagę na fakt, że pierwsze wspomniane terminy szachowe pojawiające się w sanskrycie nie są przekonujące. Wspomina także fakt, że legendy mówią, iż szachy zostały przyniesione z Indii do Persji. Mówi się, że pochodzą one z „Hindu”, ale nazwa szachy była używana w Indiach dopiero po XI wieku naszej ery.

Gerhard Josten z IGK opiera swoją „teorię fuzji” na trzech elementach struktury szachowej. Element gier myśliwskich reprezentuje król, element liczników wróżenia dla ruchów oficerów i element gier wyścigowych pionkami.

Więzienie króla ma miejsce w podobny sposób w chińskiej grze terytorialnej Go, zwanej Weiqi 4 w Chinach, co oznacza, że ​​ten element prawdopodobnie pochodzi z Chin. Go rozgrywa się na planszy 19×19, umieszczając na planszy alternatywnie czarno-białe elementy. Poziome i pionowe połączenia elementów tego samego koloru tworzą łańcuchy. Liczba pustych pól sąsiadujących z dowolnymi elementami łańcucha poziomo lub pionowo daje stopień swobody łańcucha. Łańcuch, w tym składający się z jednego kawałka, bez jakiegokolwiek stopnia wolności, zostaje wzięty do niewoli. Sytuacja jednego kawałka wziętego do niewoli może być taka, która została zastosowana do skojarzonego króla w szachach.

Josten uważa, że ​​oficerowie wywodzą się ze starych technik wróżenia, ale w odróżnieniu od innych autorów uważa, że ​​techniki wróżenia dotyczą tylko oficerów, a nie pełnej gry w szachy. Opierając się na fakcie, że geometria astrolabium babilońskiego pozwala na wszystkie ważne typy ruchów oficerów szachowych i zewnętrzne pokrewieństwo astrolabium z bizantyjską szachownicą, Josten stwierdza, że ​​babilońskie astrolabium jest odpowiednim ideałem dla tych elementów. Wspieranie połączenia astronomicznego / astrologicznego to XIX-wieczna teoria, że ​​wszystkie gry planszowe mają korzenie religijne. Szachy od samego początku były grą dla intelektualistów, a astrologowie uważani byli w czasach starożytnych za część elity intelektualnej. Antycznie, gwiazdy były postrzegane jako wizerunki bogów lub podmioty, którymi bogowie gonili. Jest to uzasadnienie dla astrologii i być może wczesnego wykorzystania gry w szachy w celu zdobycia wyroczni. Astrolabium stanowi analogowe urządzenie obliczeniowe 5, składające się z różnych pierścieni ruchomych względem siebie. Użytkownik znalazł wysokość słońca lub gwiazd za pomocą stopniowanego koła po jednej stronie urządzenia, a następnie odwrócił się na drugą stronę, aby wykonać obliczenia na ruchomej mapie gwiazd, dwuwymiarowej reprezentacji trójwymiarowego nieba . W tych operacjach występują ruchy linii prostej, ruch rycerza jest kombinacją obu. Metody te są również wskazane w starożytnych astroglifach z czasów chaldejskich. Jest to uzasadnienie dla astrologii i być może wczesnego wykorzystania gry w szachy w celu zdobycia wyroczni.

Niestety, nie znaleziono jeszcze pisemnych odniesień do szachów i ich rozwoju przed dwoma perskimi rekordami z około 600 r. n.e. Jest bardzo mało prawdopodobne, że szachy, tak jak się dzisiaj gra, nagle powstały, wymyślone przez jedną osobę. Pomysł, że jest to połączenie elementów z innych gier planszowych ma swoją wartość. Ponieważ prawie wszystkie znane gry planszowe mają podłoże religijne, element astrologiczny jest całkowicie możliwe.

Teoria o tym, że Indie są oryginalnym krajem ich pochodzenia, wydaje się pozornie spójna, ale prawdopodobnie będzie musiała ulec innej teorii z powodu braku doniesień o tej grze w Indiach w ciągu następnych 500 lat po 600 r.

Szachy, irański czy indyjski wynalazek?

Szachy są jedną z popularnych rozrywek intelektualnych i zostały opisane nie tylko jako gra, ale także jako sztuka, nauka i sport. Szachy są czasem postrzegane jako abstrakcyjna gra wojenna i mentalna sztuka walki. A nauczanie i gra w szachy są zalecane jako sposób na zwiększenie sprawności umysłowej. Iran jako obszar pochodzenia jest wysoce możliwy, szczególnie ze względu na dwa wykopaliska będące przedmiotem dyskusji z II wieku n.e., które znaleziono w obszarze dominacji irańskiej kultury.

Jednak szachy to starożytna gra, o której po raz pierwszy wspomniano w dokumentach z wczesnych lat VII wieku n.e. i związana z północno-zachodnimi Indiami i Iranem. Przed siódmym stuleciem istnienie szachów w jakimkolwiek kraju nie jest możliwe do udowodnienia choćby jednym strzępem współczesnych dowodów.

Dowody etymologiczne

Różne nazwy były i są obecnie używane w grach szachowych. Na przykład Indyjska Chaturanga jest grą przypominającą szachy, ale rozgrywana jest na planszy 8 na 8 (zamiast współczesnej szachownicy 12 na 12) i używa nieco innych elementów i zasad niż te we współczesnej grze. Zasugerowano, że jest to proto-gra w szachy pochodzenia indyjskiego.

Słowo chaturanga oznacza „czterostronny” lub „armia”, która odzwierciedla cztery elementy plutonów armii wedyjskiej, które same są odzwierciedlone w rodzajach elementów używanych w grze. Ricardo Calvo zauważa, że ​​pierwsze niewątpliwe odniesienie do gry w chaturanga znajduje się w Harschascharita nadwornej poetki Biny, pisząc w latach 625–640 pne. Sugerowano, że wczesne użycie tego słowa w literaturze i jego pochodzenie w starożytnym języku sanskrytu dostarczają dowodów potwierdzających indyjskie pochodzenie szachów. 

Harold Murray, wybitny historyk szachowy, szczególnie zasugerował, że słowo chatrang w Pahlavi – używane w grze równoważnej z obecnymi szachami – pochodzi od chaturanga. Jednak jeden z najbardziej etymologicznych dowodów można znaleźć w terminologii szachowych sztuk perskich, takich jak wieża. 

Gawron, który jest zachodnią pochodną ptaka Ruh, jest innym terminem dla irańskiego mitycznego ptaka Sen-Murv i Simurga w języku Nowo Perskim. W starożytnej literaturze irańskiej (Avestyjskiej) Sen-Murv zidentyfikowany jako Homa, a po arabsku wprowadzony jako Rukh. Simurgh lub Rukh został przedstawiony jako skrzydlate, gigantyczne stworzenie w kształcie ptaka, które może unieść słonia lub wielbłąda. Funkcjonalność elementu wieży w grze w szachy i jego ikonografia w irańskim świecie jest dość znacząca. Ptak, który według Irańczyka nadał żyzności ziemi i unii ziemi z niebem.

Inne terminologie szachowe są również głęboko zakorzenione w języku perskim, takie jak „mat” (angielskie tłumaczenie szach szacha, czyli po persku „król jest zamrożony”)

Figura szachowa „biskupa”, będąca zachodnią innowacją wywodzącą się od słonia, najprawdopodobniej w XV wieku – pochodzi od perskiego pil, co znaczy „słoń”. 

 Niektórzy twierdzą, że ponieważ jeden z tych kawałków nazywany jest „słoniem”, musi pochodzić z Indii – z drugiej strony słonie wcale nie są typowe tylko dla Indii (Gowers, s. 173; Walbank, s. 205–6) .). `To Irańczycy byli pierwszym narodem, który wprowadził podział na kawalerię, piechotę, rydwany i słonie, a także bojowe statki rzeczne.

 Dowody historyczne i literackie

Przedislamskie pisemne odniesienia do szachów lub ich rozwoju wskazują na irańskie pochodzenie, w szczególności na dwa perskie zapisy z około 600 pne. Dokumenty te mocno połączyły szachy z ostatnim okresem sasanidzkich władców w Iranie (224–651 n.e.).

„Karnamak-i Ardeshir-i Papakan” (Księga czynów Ardeszira Papakana), epicki traktat o założycielu dynastii Sasandzkieji, wymienia grę „chatrang” jako jedno z osiągnięć kulturalnych Ardeshira jako młodego księcia. Gra pod tą nazwą była popularna w okresie redakcji tekstu, podobno za panowania Khosrowa II, Parviza (r. 590-628 n.e.) – utwór mógł zostać skomponowany już w 260 CE.

Trzeci i ostatni tekst Pahlavi jest znany jako Khusraw ud Redag (Khosrow and the Page). Wspomina wraz z innymi grami w rozdziale 15: „W grze w szachy, backgammon i hasztpay jestem lepszy od moich towarzyszy” (Unvala, str. 16; Monchi-Zadeh, 1982, str. 65; Panaino, 1999, str. 51). Wygląda na to, że historia miała miejsce na dworze Khosrow I, Anuszirwana (Immortal Soul – r. 488–531 ne) i stwierdza, że ​​szachy są jedną z dyscyplin, których szlachta perska powinna się nauczyć.

Firdausi, największy z epickich poetów irańskich, pisał także o nim w X wieku, a jego źródła są solidne i tworzą ciągły łańcuch świadków sięgający połowy VI wieku w Iranie. Opisuje szachy jako przybywające z Hind. Według irańskich źródeł historycznych nazwa „Hind” była używana w Indiach dopiero po XI wieku. „Hind” w tym przypadku oznacza wschodnią prowincję imperium irańskiego, w tym współczesną prowincję Sistan i Beludżystan, a w epoce Achemenidów rozciągniętą na prowincję Chuzestan. Jest to błąd wielu badaczy utożsamiających „Hind” z ółwyspem Indyjskim, podczas gdy od starożytności po XI w. pojęcie indie wiązało się z dużo większym obszarem.

Jak zauważył rosyjski historyk szachowy Bidev, nikt nie byłby w stanie wygenerować reguł gry w szachy tylko poprzez zbadanie pozycji tablicy na początku gry. Z drugiej strony takiego osiągnięcia można dokonać, patrząc na Takht-i Narda (trik-trak), który jest kolejnym irańskim wynalazkiem gry – użycie kości sprzyja również jego irańskiemu pochodzeniu. Najstarszą na świecie parę kości odkryto w Dahan-e Gholaman w południowo-wschodniej irańskiej prowincji Sistan, które pochodzą z okresu dynastii Achemenidów.

Dowody archeologiczne

Najstarszych wyraźnie rozpoznawalnych szachistów odkryto w starożytnym Afrasiyabie (starożytny Samarkand), w irańskich domenach kulturowych kontrastuje z brakiem takich przedmiotów w Indiach. Afrasiab był pod twoimi rządami islamskimi od 712 r., Ale był niezbędnym krajem perskim i społeczeństwem z pochodzenia. Niektóre inne stare elementy, być może szachy, to czasami szachy słonia i byka zebu trzymane w Taszkiencie. Wykopano je w 1972 r. W Dalverzin-Tepe, starożytnej cytadeli w południowym Uzbekistanie, i pochodzą z II wieku. Ekspert od historii rosyjskich szachów Linder uważa, że ​​nie są to figury szachowe, ale należały do ​​prekursora szachów. Mogą oznaczać wcześniejsze niż wcześniej zakładane istnienie szachów.

Jednak nie ma tam szachów od wczesnych czasów w Indiach i dopiero w X wieku pojawia się pośrednia wzmianka u Masudiego: „Wykorzystanie kości słoniowej [w Indiach] jest głównie ukierunkowane na rzeźbienie szachów i kości” . Niektórzy eksperci uporczywie uważają, że pewnego dnia odkryte zostaną stare indyjskie szachy. Jak dotąd jest to jednak jedynie spekulacja. 

Kolejna grupa figur szachowych (trzech szachistów) pochodzi z Nishapur, a inny zestaw kości słoniowej została odkryta, choć należał do późniejszych czasów, 9 lub 10 wieku. Nie są to już idole i rzeźbione są według abstrakcyjnego wzoru, który został scharakteryzowany jako „arabski”.

Wprowadzenie szachów do Indii przez muzułmanów?

Muzułmańscy pisarze często stwierdzali, że wzięli grę „shatradż od Irańczyków, którzy nazywali ją „chatrang”.

Rządzący Umajjadzi zostali obaleni przez pewnego Abul-Abbasa, który zapoczątkował nową erę około 750 roku – przenosząc islamskie centrum polityczne z Damaszku na dawne terytorium Iranu do Bagdadu, który wciąż był pod wpływem kultury irańskiej. Kalifowie Abbasydów byli kulturowo i quasi etnicznie pochodzenia irańskiego – więc dominacja Iranu stała się wyraźnie centralnym punktem renesansu kulturowego, który miał miejsce w pniu arabskim. Duża liczba wcześniejszej wiedzy ze starożytnego Iranu, Grecji, Bizancjum, Egiptu i Bliskiego Wschodu została skompilowana i przetłumaczona na język arabski. Nowe informacje zostały wchłonięte przez uczonych muzułmanskich, którzy przenieśli je na Zachód. Szachy były tylko częścią tej wiedzy, połączone z wcześniejszymi osiągnięciami matematycznymi, astronomicznymi, filozoficznymi lub medycznymi.

Wiemy jednak, że chociaż szachy kwitły w Bagdadzie w IX wieku, najwcześniejsze wiarygodne relacje z szachów w Indiach pochodzą dopiero z XI wieku. To podważa dotychczasowe popularne sądy na ten temat.

(Źródło: Circle of Ancient Iranian Studies)