PREZENTUJEMY FRAGMENT DZIEŁA WYBITNEGO ZNAWCY ZARATUSZTRIANIZMU: „GATHY ZAPOMNIANE ARCYDZIEŁO ”Prooktora Oktora Skjærvø z Uniwersytet Harvarda, USA

Skjærvø bardzo celnie w krótkich porównaniach wykazuje, że zarówno Dariusz drugi jak i Kserkses byli z całą pewnością zaratusztrianami, bardzo wyraźnie w swoich inskrypcjach odwołują się bezpośrednio do Gath i tekstów młodszej Awesty. Jego doskonałe tłumaczenia tekstów Achemenidzkich w zasadzie rozbiły w puch hipotezę, że Achemenidzi nie byli zaratusztrianami, a teksty Gath i Awesty nie były im znane. Widać, że religia była już ukształtowana co najmniej za czasów Cyrusa wielkiego i ugruntowana wśród Persów. Na marginesie należy dodać, że piewcą tezy o późniejszym powstaniu zaratusztrianizmu jest kościół katolicki, w Polsce głoszonej przez osobę księdza Tomasza Jelonka, który twierdzi, że zaratusztrianizm ukształtował się pod wpływem chrześcijaństwa i Judaizmu (SIC!) No cóż chyba się tezy Ks Jelonka nie da obronić.

(uwaga! do tekstów Gath samego Zaratusztry dołączono alternatywne tlumaczenia polskich tłumaczy dla lepszego porównania z inskrypcjami achemenidzkimi)

„Gathy Zaratusztry i Achemenidzi”

W swoich inskrypcjach Dariusz I wielokrotnie opisuje Ahura Mazdę jako stwórcę świata (zauważ, że Ahura-mazda jest w inskrypcjach nie tylko imieniem), na przykład w inskrypcji w Elvand:

„Wielkim bogiem jest Ahuramazda, który stworzył tę ziemię, który stworzył tam niebo, który stworzył ludzi, który stworzył szczęście dla człowieka, który uczynił Dariusza królem. Jeden król dla wielu, jeden pan dla wszystkich.”

Porównanie
Jasna 37.1-2, tekst rytualny dołączony do Gath:
W ten sposób jesteśmy uświęceni Zwracając się do Wszechwiedzącego Pana,
który swoim rozkazem, wielkością i artyzmem ustanowił krowę (duszę stworzenia) i porządek, dobre wody i rośliny, światła i ziemię i wszelkie dobre rzeczy.
(Skjaervo)

A w Jaśnie 44,3–5
(bo „kto, zastanawiam się”, „jaki [boski] człowiek” jest możliwy):
Pytam Cię tak: powiedz mi wprost, o Panie! Zastanawiam się,
kto najpierwszy ustanowił drogę słońca i gwiazd? Kto (jest tym)
przez którego księżyca najpierw przybywa, a potem ubywa?
Właśnie te rzeczy, które chcę wiedzieć,
o Wszechwiedzący jedyny, jak również (te) inne.
Proszę Cię tak: powiedz mi wprost, Panie! Kto, co mnie zadziwia,
(pierwszy) trzymał (umocnił) ziemię na dole i chmury (na górze)
(zachowując je) ) przed upadkiem? Kto (ukształtował) wody i rośliny?
Kto zaprzęgał dwa stada (konie) do wiatru i chmur?
Zastanawiam się, kto, o Wszechwiedzący, pęta (konie) Dobrej Myśli [= niebo]?
Proszę Cię tak: powiedz mi wprost, Panie!
Który rzemieślnik ustawił światło i ciemność?
Który rzemieślnik ustawił sen i czuwanie (w/dla człowieka)?
Kto (jest tym) przez kogo (jest) świt, południe i noc?
(Skjaervo)

44,3–5
O to Cię pytam, powiedz mi prawdę, o Ahuro;
Na początku, kto był Ojcem i Stworzycielem Aszy
Kto określił ścieżki słońca i gwiazd?
Kto, jak nie Ty, tak ułożył księżyc, by przybierał i zmniejszał się?
To, o Mazdo i dużo więcej, z zadowoleniem poznałbym.
O to Cię pytam, powiedz mi prawdę, o Ahuro;
Kto tak wyważył Ziemię i Niebo, by trzymać je oddzielnie?
Kto stworzył wody i rośliny?
Kto zaprzągł szybkość do wiatrów i ruch do chmur?
Kto jest Stworzycielem Dobrej Myśli, o Mazdo?
O to Cię pytam, powiedz mi prawdę, o Ahuro;
Co za wielki rzemieślnik stworzył światło i ciemność?
Jaki rzemieślnik wyprodukował zjawiska snu i czuwania?
Kto uczynił świt, południe i noc
Które wołają rozumiejących do ich obowiązków?
(Cyrus zaratusztrianin)

„Pisarze przemówień” Dariusza czerpali z różnych źródeł, opisując, jak doszedł do władzy, ujarzmił swoich wrogów i działał zgodnie z Prawem Ahura Mazdy. W jego inskrypcji w Biso-tun/Behistun (4.33-40) opis jego związku z Ahura Mazdą najprawdopodobniej nawiązuje do staroperskiej wersji Gath. W inskrypcji opisuje przyczynę buntu jego wrogów, twierdząc, że zostali zwiedzeni przez Draugi (Awestyjski Druj), Kłamstwo, i „okłamali” lud:

Król Dariusz ogłasza: „Te ziemie, które zbuntowały się, Drauga je uczyniły buntownikami, aby ci (mężczyźni) okłamywali ludzi. Wtedy Ahura Mazda oddał ich w moje ręce; jak było moim życzeniem, tak ich potraktowałem… Ty, który będziesz królem w przyszłości, wystrzegaj się z całą mocą Kłamstwa. Człowiek, który staje po stronie Zła, winien być ukarany, jeśli myślisz w o tym. (I upraszasz) Niech mój kraj będzie zdrowy”.
(Skjærvø)

Porównanie z Gathami

Jasna 30,6,8
6. Zwłaszcza Dewy nie rozróżniają tych Dwóch [dobrego boga i złego ducha],
ponieważ podczas narad i dysput przychodzi na nich zwiedzenie,
tak że wybierają bardzo złą myśl (Złe Myślenie)…
(Skjærvø)

6. Nie potrafili rozeznać właściwie Demona Czciciele
Pomiędzy dwoma tymi Duchami.
Przybyło do nich Oszustwo, gdy decyzję podejmowali, …
(Cyrus Zaratusztrianin)

8. A kiedy przychodzi kara za ich przewinienia, wtedy, o Wszechwiedzący,
Twoje jeno będzie przywództwo i będzie ci przydzielone przez (moją) dobrą myśl,
którą głoszę, o Panie, tym, którzy oddadzą Kłamstwo w ręce Ładu i Porządku
(Skjærvø)

8. A gdy nadejdzie czas ostatecznej Złym odpłaty za ich podłe czyny,
Wtedy, z Twego nakazu, Myśl Dobra Twoje panowanie ustanowi, o Ahuro co głoszę!
Dla tych, co Nieprawdę w ręce Ładu i Porządku wydadzą.
(J. Kotela)

Jasna 44.14
Proszę Cię: powiedz mi prosto, o Panie!
Jak mogę przekazać Kłamstwo w ręce Ładu i Porządku,
aby wymazać je świętymi słowami twego przesłania (które głoszę)?
(Skjærvø)

(O to Cię pytam, powiedz mi prawdę, o Ahuro;
Jak mam dostarczyć Zło do rąk Prawości?
Jak uczynić Je nieefektywnym przez święte
słowa Twej nauki?
(Cyrus Zaratusztrianin)

… Przykładem tego, jak królowie Achemenidów przyjęli i zaadaptowali terminy Gathyjskie i z Młodszej Awesty do swojej obecnej rzeczywistości, jest epitet frasza, używany w tekstach Gath do opisania Nowej Egzystencji:

Jasna 34.15

O Mazdo, więc powiedz, że moje wiersze przynoszące chwałę (i moje) czyny są najlepsze!
Ty (Powiedz,) (że moja) odpłata (za twoje dary w postaci) chwały (jest najlepsza)
i że z powodu tego dobra (jest) Myśl (moja) i Porządek (mojego rytuału).
Ty (i twoi towarzysze) ustanowicie teraz swoim rozkazem, o Panie,
prawdziwą Nową Egzystencj fraszę (jako przeciw-dar) o (odpowiedniej) wartości.
(Skjærvø)

Objaw mi, o Mazdo, najlepsze nauki i czyny,
Uruchomione Dobrą Świadomością i natchnione Aszą,
Ja mówię, czego pragnę, w hymnach ku Twej chwale.
Twą Suwerenną Mocą odnów to Istnienie,
poprzez Swą łaskawą Wolę, o Ahuro!
(Cyrus Zaratusztrianin)

Dariusz zastosował ten termin do własnych działań twórczych, natomiast Kserkses uprościł przekaz i zastąpił go „dobrem, pięknem”:

„Dariusz w Suzie: Król Dariusz ogłasza: W Suzie nakazano dużo fraszy, zrobiono wiele dla fraszy.”(Skjaervo)

„Kserkses w Persepolis: (Uczyniono) wiele dobrego, które Dariusz, król, mój ojciec, zaordynował i zrobił.” (Skjaervo)

Porównani z Hymnem Młodszej Awesty

Hymn do Ziemi (Jaszt 19.10):
„kiedy Ahura Mazda stworzyła stworzenia zarówno liczne, jak i dobre… zarówno liczne, jak i frasha.”
(Skjaervo)

Inskrypcje Kserksesa zawierają również opis życia pozagrobowego, który jest bardzo podobny

Frazeologii młodo awestyjskiej i zawiera kluczową staroperską frazę: rt¯avan = awestyjskie aszawan
(Skjærvø 2003):

Kserkses w Persepolis:

„Ty, który (przyjdziesz) w przyszłości, jeśli myślisz: „Pozwól mi być szczęśliwym (wtedy) żywym i rt¯avan (kiedy) „martwy” (w ten czas) zachowają się zgodnie z tym Prawem, które ustanowił Ahura Mazda… Człowiek, który zachowuje się zgodnie z tym Prawem, które Ahura Mazda ustanowił i któremu poświęca się Ahura Mazda według Porządku na szczycie (najwyższym), staje się zarówno szczęśliwy (podczas) życia, jak i rt¯avan (kiedy) nie żyje.”
(Skjaervo)

Porównanie z Młodszą Awestą

Videvdad (5.61) tekst dotyczący walki z zanieczyszczeniem:
Jeśli (jeden z) tych Mazdajasnian [Zaratusztrian] wypuści (nieznane słowo) nad tym zmarłym…, wtedy ani nie będzie aszawan (podczas) życia, ani nie będzie brał udziału w najlepszym istnieniu (kiedy będzie) martwy. (Skjaervo)

Z zakończenia Jasny (71.16):

… na ostatnim przełomie (twojego) życia … jak sobie życzysz, o Aszawan (= Zaratusztro), (już) tu jesteś
będzie aszawan. Przeniesiesz (swoją) duszę przez Bród Rozliczenia [gdzie dobre
i złe uczynki są rozważone] dla Najlepszego Istnienia, przybywającego aszawana.

Porównanie z Gathami:

Jasna 46,10
A. (Boskim) mężczyźnie lub kobiecie, o Wszechwiedzący Panie,
dasz mi (te rzeczy) z (tego) istnienia, o których wiesz (że są) najlepsze:
Będzie to nagrodą za porządek (mojego rytuału i)
prowadzenie przez moją dobrą myśl,
również (dla tych), których zaprowadzę do hymnu (chwały) takich jak wy (wszyscy),
Z nimi wszystkimi przejdę przez Bród Obrachunku.
(Skjaervo)

B. Ktokolwiek, mężczyzna albo kobieta, czyni to, co Ty,
O Mazda Ahuro, wiesz że jest w Życiu najlepsze;
Ktokolwiek postępuje w sposób prawy ze względu na Aszę,
Ktokolwiek władzę posiada i rządzi za pomocą Dobrego Umysłu;
Przyprowadzę ich wszystkich, by przyłączyli się do pieśni Twej Chwały,
I przejdę z nimi Most Rozdzielenia.
(Cyrus Zaratusztrianin)