Trzecia pisemna kompilacja – Awesta Sasanidzka
(226-651 n.e.)
Sasanidzi byli dynastią persko-irańską, która obaliła Partów. Proklamacja w Denkard przypisywana sasanidzkiemu królowi Khosrowowi Anoszirwanowi (531 – 579 ne) stwierdza, że zbieranie fragmentów Awesty rozpoczęte w epoce Partyjskiej za dynastii Arsacydów zostało ukończone za panowania Szapura II (309 – 379 ne).
Kompilacja tekstów w językach Avestyjskim i Pahlavi miała miejsce za panowania następujących królów sasanidzkich:
• Ardeszira I (r. 226-241 n.e.) (pod nadzorem jego arcykapłana Tonsara, czyli Tansara),
• Szapur aII ( r. 309 – 379 AC) (pod nadzorem Adarbada Mahraspandana, o którym mówi się, że „oczyścił” Avestę i ustalił liczbę nasków na dwadzieścia jeden (wymienione poniżej), oraz liczbę słów w modlitwie Ahunawara)*,
• Chosrow Anoszirvan (531 – 579 o.P.) Sprawiedliwy (pod nadzorem Mobadana Mobeda Veh-Szabuhra).
•Biorąc pod uwagę dyskusyjność pomysłów Adurabada Mahraspandana niestety nie wiemy na czym to oczyszczanie polegało i co zostało z istniejących wtedy tekstów utracone na skutek jego atorytatywnyvh działań
Poniżej znajduje się przykład Sasanidzkiej Awesty napisany pismem awestyjskim. Jest to fragment rozdziału 28.1 Jasny, który został zdeponowany w Bibliotece Bodlejańskiej w Oksfordzie w Anglii :
Zniszczenie przez Arabów
ok. 650 – 1000 n.e.
Arabowie rozpoczęli podboje od bizantyjskiej prowincji Syrii w roku 636 Wkrótce potem najechali Mezopotamię (Irak) i przenieśli swoje armie na płaskowyż irański, za panowanie sasaidzkiego monarchy Jazdegirda III. Przez lata, w obliczu nieustępliwego natarcia Arabów, Yazdegird wycofywał się na północny wschód, aż został zabity podstępnie w Merwie w 652 r.
Początkowo Arabowie dawali Zoroastrianom (których nazywali gabr) trzy możliwości: śmierć, przejście na islam lub zapłacenie daniny i upokorzenie. Poniżej cytat z A. s. Trittona Kalifowie i ich nie-muzułmańscy poddani , s. 227,:
„(Niewierzący, dhimmi) musi czuć się osobą niższą, kiedy płaci. W ustalony dzień ma udać się osobiście do emira wyznaczonego do odbioru pogłównego. (emir) siedzi na wysoki tron. kiedy Dhimmi pojawia się przed nim, ofiarując pogłówne na otwartej dłoni. Emir ma wziąć je tak, że jego ręka jest na górze, a ręka dhimmi na dole. Następnie emir ma uderzyć go w szyję, a pachołek, który stoi zanim emirm ma brutalnie go wypędzić. Publiczność może zobaczyć to przedstawienie”.
Jeśli danina nie mogła zostać zapłacona w całości, Zoroastrianie byli zobowiązani do oddania swoich świętych tekstów do spalenia. Muzułmanie rozpoczęli również praktykę niszczenia miejsc kultu zoroastryjskiego lub przekształcania ich w meczety. Wielu zaratusztrian stało się niewolnikami, a następnie zaoferowano im wolność, jeśli przejdą na islam. Zaratysztrianom noszącym kuszti, czyli święty pas, zrywano go pas i zawieszany na szyjach żeby ich upokorzyć.
Kiedy liczba Zoroastrian została zredukowana do niewielkiej mniejszości, pozostała część żyła w nędzy i znosiła liczne upokotzenia jako drugorzędni obywatele żyjący bez praw.
Migracja do Indii
ok. 900 n.e.
Około 900 roku n.e. grupa zaratusztrian zdecydowała się na migrację do Indii. Zabrali ze sobą ocalałe teksty Awesty i Pahlavi będące w ich posiadaniu.
Zniszczenie przez Turkmenów i Mongołów
ok. 1000 – 1300 n.e.
Cokolwiek pozostało z Sasandzkiej Awesty w Iranie, zostało zniszczone przez najeźdźców turkmeńskich i mongolskich. Niewielka grupa Zoroastrian w Jazdzie i Kermanie przetrwała, nie stawiając oporu najeźdźcom i zamiast tego płacąc im hojne daniny. Niemniej jednak wszystkie istniejące świątynie zostały zniszczone, a życie dla ocalałych Zoroastrian stało się nie do zniesienia. Turkmeni, którzy przeszli na islam, stali się morderczymi islamskimi fanatykami iszcącymi wszystko co nie było związane z religią Mahometa”, Mongołowie mordowali całe społeczności nie z powodów religijnych, ale po to, by siać strach, eliminować opór i uprzedzać przyszłe powstania co jeszcze zmniejszyło liczbę zaratusztrian.
Do naszych czsów uratowano zaledwie jedną czwartą pierwotnego tekstu Awesty
21 Nasków Aweaty Sasanidzkiej
21 nasków miało charakter encyklopedyczny i zajmowało się filozofią, teologią, rytuałami, modlitwami, higieną, medycyną i leczniczymi właściwościami tysiąca roślin i ziół, historią, astronomią, geografią i innymi formami wiedzy. Treść jest opisana w Denkard (Sanjana)
tom 8 .
Naski podzielono na trzy kategorie:
1. Stoata Yesnya (Pahlavi Stot yasn) potocznie nazywana Gathyjskimi, ponieważ nazwa składa się z dwóch słów z Gath: Stoata (hymny) i Yesnya (poświęcony).
2. Datic znaczenie legalne.
3. Hadha-manthra oznacza inne odkrywcze myśli.
Wiele tekstów zawiera różnorodne informacje. Na przykład w Haoma (Hom) znaleziono informacje o medycynie i leczniczych właściwościach tysiąca roślin i ziół.
Nazwy, grupowanie i zawartość 21 nasków są następujące:
1. Satudgar/Sudgar nask (gatycki). Cnota i pobożność
2. Vahishta-Mansar/Warsht-Mansr nask (gatycki). Narodziny Zaratusztry, obrzędy religijne, wyjaśnienia Gath
3. Bagh/Bag nask (gatycki). Religia Mazdajasna i jej nauki.
4. Damdad nask (Hadha). To słowo i następne, byty materialne i duchowe, zmartwychwstanie i sąd.
5. Nadar nask (Hadha). Astronomia
6. Pajam/Pazag nask (Hadha). Kalendarz, pory roku, gahambary, miesiące, dni.
7. Ratoshtay/Ratushtaiti nask (Hadha). Kwestie polityczne i społeczne.
8. Barasz/Barisz nask (Hadha). suwerenność, rząd, władza kapłańska, sprawiedliwość, pośrednictwo, dotrzymywanie obietnic.
9. Kashasrub/Kishkisrub nask (Hadha).
10. Vishtasp/Wishtasp-sast nask (Hadha). Panowanie króla Wisztaspy
11. Kheszt/Washtag nask (gatycki). Praktyczne zastosowania religii.
12. Jerast/Chihrdad nask (Datic). Dzieje ludów i monarchów.
13. Safand/Spend nask (gatycki). Życie Zaratustry.
14. Baghan yasht/Bagan-yasn nask (Datic). Bóg i archaniołowie.
15. Niyaram/Nigadum nask (Datic). Kodeksy prawne. Prawa ekonomiczne.
16. Dvasraub/Duwasrud nask (Datic). Kodeksy prawne. Zbrodnia i kara.
17. Asparam/Husparum nask (Datic). Kodeksy prawne, rytuały, ceremonie.
18. Askaram/Sagadum nask (Datic). Kodeksy prawne, rytuały, ceremonie.
19. Videvdad/Vendidad nask (Datic). Historia, geografia, obrzędy oczyszczenia.
20. Hadocht nask (gatycki). Dobroć
21. Satud yasht/Stud-yasn nask (gatycki). Bóg i archaniołowie
ZARATUSZTRIANIZM – ROZWAŻANIA 