1. Baga vazraka Auramazdâ hya im Wielkim bogiem jest Ahuramazda,
   1. INSKRYPCJA KSERKSESA Z PERSEPOLIS
      1. w katalogu: KSERKSES, PERSEPOLIS H. (XPh)
   2. LISTA ODNIESIEŃ
   3. Dodatkowa dodana dla porównania inskrypcja
   4. DARIUSZA NAKSZE RUSTAM
      1. w katalogu: DARIUS, NAQSH-I-RUSTAM A. (DNa)
   5. Nota z Encyclopaedia Iranica
   6. Staroperskie teksty oryginalne obydwu inskrypcji

Baga vazraka Auramazdâ hya im
Wielkim bogiem jest Ahuramazda,

Często w literaturze popularnej i analizach katolickich spotyka się stwierdzenie, że nie wiadomo czy królowie achemenidzcy byli zaratusztrianami. Na dowód tego często podkreśla się, że w tekstach z tego okresu poza wymienieniem Boga Ahura Mazdy, Mitry i Anahity, brak jest odniesień do Gath Zaratusztry. Jest to dalekie od prawdy i wynika z powierzchownego, nieanalitycznego i oderwanego od kontekstu odczytywania tych napisów. Otóż jak wykazali to współcześni badacze formuły występujące na przykład w inskrypcjach królewskich, dość ściśle odnoszą się do kanonu Zaratusztry posługując się pojęciami, które dla nich były oczywiste. Królowie Achemenidzcy w swoich tekstach przedstawiają się jako wolontariusze Mazdy, obdarzeni przezeń Chwareną (inwestyturą, uprawnieniami, charyzmą) ściśle wypełniający zasady przyniesione przez Zaratusztrę używając pojęć w języku staroperskim odwzorowujące kanon religii i pojęcia z języka awestyjskiego.
Pod tekstem inskrypcji Dariusza zamieszczam listę odniesień, która znajduje się w większości królewskich napisów pozostawionych przez królów achemenidzkich.

INSKRYPCJA KSERKSESA Z PERSEPOLIS

w katalogu: KSERKSES, PERSEPOLIS H. (XPh)

1. (1-5.) Wielkim bogiem jest Ahuramazda, który stworzył tę ziemię(1), który stworzył tamte niebo(2), który stworzył człowieka, który stworzył szczęście(3) dla człowieka, który uczynił Dariusza królem, jednym królem wielu, jednym panem wielu.

2. Jestem Kserkses syna króla Dariusza, Achemenida.

3. (11-7.) Król Kserkses mówi: Dzięki łasce Ahuramazdy(4) są to kraje, których byłem królem: Media, Elam, Arachozja, Armenia, Drangiana, Partia, Aria, Baktria, Sogdiana, Chorezm, Babilonia, Asyria, Sattagydia, Sardes, Egipt, Jonia, mieszkający nad morzem i mieszkający za morzem, mężowie z Maki, Arabii, Gandary, Sindu, Kapadocja, Dahae, Amyrgijczycy, Scytowie, Scytowie, Skudrowie, Akaufakowie , Libijczycy, Karowie, Etiopczycy.

4a. (28-35.) Król Kserkses mówi: Kiedy zostałem królem, wśród tych krajów, które są zapisane powyżej (jeden, który) był w zmieszaniu (5). Potem Ahuramazda udzielił mi pomocy; dzięki łasce Ahuramazdy uderzyłem w ten kraj i położyłem go na swoim miejscu(6).

4b. (35-41.) A wśród tych krajów było (miejsce), gdzie wcześniej czczono fałszywych bogów [dahyâva [Daevas]](7). Później, dzięki łasce Ahuramazdy, zniszczyłem to sanktuarium demonów (7) i ogłosiłem: „Demony nie będą czczone!”[7] Tam, gdzie poprzednio czczono demony, tam czciłem Ahuramazdę i Artę [[Aszę]8 pełen czci.

4c. (41-45.) I były inne (sprawy), które zostały źle zrobione(9); ja zrobiłem dobrze (10). To, co zrobiłem, wszystko zrobiłem dzięki łasce Ahuramazdy(4). Ahuramazda niósł mi pomoc, dopóki nie ukończyłem pracy.

4d. (46-56.) Ty, który (będziesz żył) w przyszłości, jeśli pomyślisz: „Żyjąc będę szczęśliwy(3), a po śmierci będę błogosławiony”(11), miej szacunek dla tego prawa(6), które ustanowił Ahuramazda; czcijcie Ahuramazdę i Artę (Aszę) z szacunkiem (by). Człowiek, który ma szacunek dla tego prawa [8], które ustanowił Ahuramazda i czci Ahuramazdę i Artę [8] z czcią (12), staje się szczęśliwy zarówno za życia(3), jak i błogosławiony po śmierci(9).

LISTA ODNIESIEŃ

(1) – odniesienie do kreacji matrialnej Ahura Mazdy, w świecie materii– Menog(

2) – odniesienie do kreacji duchowej Ahura Mazdy w świecie ducha – Getig

(3) – odniesienie do pojęcia szczęścia jako celu wżyciu doczesnym jak i przyszłym, – Uszta

(4) – odniesienie do pojęcia chwały, charyzmy jako inwestytury królów zaratusztriańskich – Chwarena

(5) – odniesienie do kreacji do zmieszania, świata przemieszanego – Gumeznisz

(6) – odniesienie doAszy jako ładu i porządku kosmicznego – RTa

(7) – odniesienie do dewów które odrzucił Zaratusztra jako fałszywych bogów – Dewa

[8] – odniesienie do życia w prawdzie, Asza jako prawda, prawo, praworządność – Asza

(9) – złe czynienie odniesienie do przeciwieństwa zasady zaratusztriańskiej – Duzhuksta

(10) – dobrze – czynienie odniesienie do zaratusztriańskiej zasady etycznej dobre czynienie – Huksta

(11) – odniesienie do kreacji życia po śmierci i pojęcia wyznawcy Mazdy żyjącego zgodnie z Aszą – Aszawan

(12) – odniesienie do pojęcia cnoty pobożności – Armaiti

Dodatkowa dodana dla porównania inskrypcja

DARIUSZA NAKSZE RUSTAM

w katalogu: DARIUS, NAQSH-I-RUSTAM A. (DNa)

1. (1-8.) Wielkim bogiem jest Ahuramazda, który stworzył tę ziemię, który stworzył tamte niebo, który stworzył człowieka, który stworzył szczęście dla człowieka, który uczynił Dariusza królem, jednym królem wielu, jednym panem wielu.

2. (8-15.) Jestem Dariusz Wielki Król, Król Królów, Król krajów, w których mieszkają wszelkiego rodzaju ludzie, Król tej wielkiej ziemi daleko i szeroko, syn Hystaspesa, Achemenidy, Persa, syna Persa, Aryjczyk, mający aryjskie pochodzenie.

3. (15-30.) Król Dariusz mówi: Dzięki łasce Ahuramazdy są to kraje, które zdobyłem poza Persją; Rządziłem nimi; oddali mi hołd; co im powiedziałem, uczynili; uczynili moje prawo — które ich trzymało; Media, Elam, Partia, Aria, Baktria, Sogdiana, Chorezm, Drangiana, Arachozja, Sattagydia, Gandara, Sind, Scytowie Amyrgia, Scytowie z spiczastymi czapkami, Babilonia, Asyria, Arabia, Egipt, Armenia, Kapadocja, Sardes, Jonia, Scytowie, którzy są po drugiej stronie morza, Skudra, Jonowie noszący petas, Libijczycy, Etiopczycy, mieszkańcy Maki, Karowie.

4. (30-47.) Król Dariusz mówi: Ahuramazda, kiedy ujrzał zamieszanie na tej ziemi, obdarzył mnie nią, uczynił mnie królem; Jestem królem. Dzięki łasce Ahuramazdy odłożyłem go na miejsce; co im powiedziałem, uczynili tak, jak chciałem. Jeśli teraz pomyślicie: „Ile jest krajów, które posiadał król Dariusz?” spójrz na rzeźby (tych), którzy niosą tron, wtedy poznasz, wtedy stanie się to dla ciebie znane: włócznia Persa poszła daleko; wtedy wam się stanie wiadome, że Pers stoczył bitwę daleko od Persji.

5. (47-55.) Król Dariusz mówi: To, co zostało zrobione, wszystko to uczyniłem z woli Ahuramazdy. Ahuramazda niósł mi pomoc, dopóki nie wykonałem pracy. Niech Ahuramazda chroni mnie przed krzywdą, mój królewski dom i tę ziemię: o to modlę się do Ahuramazdy, niech to mi da Ahuramazda!

6. (56-60.) O człowieku, co jest rozkazem Ahuramazdy, niech ci się to nie wydaje odrażające; nie schodźcie z właściwej ścieżki; nie powstawaj w buncie!

Nota z Encyclopaedia Iranica

DAIVADĀNA (dosł. „świątynia daiva ”), staroperski termin występujący w „ inskrypcji daiva ” Kserksesa (486-65 pne) w Persepolis (XPh 37-38; Kent, staroperski , s. 151 ): pasava vašnā Auramazdaha adam avam daivadānam viyakanam „Potem, dzięki łasce Ahura-mazda, zniszczyłem tę świątynię daiva ” . Imię składa się z daiva – „bóg” (ale z negatywną konotacją, jak w Av. daēuua –, co odzwierciedla potępienie politeizmu przez Zaratusztrę) i dāna – (IE. * dṃHno-) „budynek, dom, struktura”, jak wyjaśnia Ilya Gershevitch (s. 35). Zniszczenie przez Kserksesa świątyni poświęconej daivom jest dowodem zoroastryjskiej wiary króla: daivadāna wspomniana w jego inskrypcji musiała być miejscem kultu kilku bóstw, które nie były już akceptowane w rewizjach teologicznych udokumentowanych w Młodszej Avesta (Gnoli , s. 58). Daivadāna XPh była prawdopodobnie irańska, być może perska, ponieważ wiadomo , że odpowiednie konflikty religijno-polityczne miały miejsce w Persji, począwszy od Dariusza I (522-486 pne): epizod Gaumāty i zniszczenie āyadanas „miejsca kultu” nakazane przez maga (DB 1.63-64). Znamienny jest jednak fakt, że po wydaniu rozkazu zburzenia świątyni daivów w tym samym miejscu przywrócono kult Ahura Mazdy (XPh 39-41). Wydaje się zatem mało prawdopodobne, aby daivadāną była zniszczoną przez Kserksesa była świątynią Marduka w Babilonie (Hartmann, s. 158-60; Nyberg, s. 365-66), lub Partenonem w Atenach (Levy) lub jakimś innym sanktuarium w obcym kraju (Boyce, Zoroastrianizm II, s. 174-75).

Staroperskie teksty oryginalne obydwu inskrypcji