Rok 321 p.n.e. Tajemnice Persko – Indyjskiej rekonkwisty 

W popularnych opisach podbojów Aleksandra wspomina się że Macedończyk po pokonaniu Dariusza III i rozbiciu państwa Perskich Achemenidów, dotarł do Indii gdzie starł się indyjskim władcą Porosem i właściwie nie wiadomo kto wygrał, a władca zawrócił wobec perspektywy buntu wojska i wkrótce zmarł w Babilonie. Dominuje wizja, w której Persja znika z podręczników i miejsce paskudnej, i słusznie złomotanej monarchii Achemenidzkiej, od Macedonii po Indus zajmuje dominująca i słuszna cywilizacja helleńska. Taka wulgarnie uproszczona wersja historii zieje z zachodnich podręczników, filmików na YouTube, beletrystyki.

Paradoksem, może się więc wydawać, że to co pozostało z dzieł greckich i rzymskich historyków, geografów  i literatów w znacznej części jest poświęcone Indiom, Persji i Azji centralnej. No bo miały tam miejsce ważne wydarzenia, które decydowały także o tym co się działo w Europie. Zaginięcie wielu pism starożytnych mówiących o historii Indii  Azji, utrudnia zadanie, tym niemniej można zrekonstruować fascynującą historię i ożywić postaci biorące udział wydarzeniach nad Indusem, Gangesem i we wschodniej części Persji.

INDIE ROK 350 p.n.e.

W tym roku urodził się w Pipphaliwana, jednym z państewek indyjskich, powstałych w północnej części Indii, w Magadha, rządzonym przez dynastię Nanda, Czndarugupta z rodu Maurjów, który miał wstrząsnąć Indiami i Grekami. W źródłach greckich nazywany potem Sandrökottos. Czandragupta pochodził z warny kszatrijów, a najstarsza, zaliczana do kanonicznej Tripitaki, Mahaparanibbana Sutta (VI.62[7]) wywodzi Maurjów (z klanu wojowników rządzących w Pipphaliwana) co potwierdza również cejlońska Mahavamsa. Z kolei niektóre teksty bramińskie piszą że pochodził z śudrów i nazywają go heretykiem. Są też przesłanki historyczne w niektórych tekstach buddyjskich że należał do klanu Sakya, czyli Scytów podobnie jak Budda. Mała szansa by oddzielić prawdę od konfabulacji.

Wychowanie chłopca powierzono braminowi Czankaji zwanego również Kautilja (375–283 p.n.e.) Czankaja był indyjskim politykiem, który działał jako nauczyciel , autor , strateg, filozof , ekonomista , prawnik i doradca królewski. Kautilja był także autorem starożytnego indyjskiego traktatu politycznego, Arthaszastra , Uważany za pioniera w dziedzinie politologii i ekonomii w Indiach. Jego prace uważane są za ważnego prekursora ekonomii klasycznej. Dzieła Czankaji zaginęły u schyłku imperium Guptów w VI wieku n.e. i zostały ponownie odnalezione dopiero na początku XX wieku. Służył jako główny doradca obu królów Czandragupty i jego syna Bindusary. Jak widać nauczycielem był nie byle kto. 

Mówi się, że Kautilja , mistrz Ćzandragupty Maurji , był profesorem nauczającym na uniwersytecie Taksila w Achemenidzkiej, perskiej prowincji Gandhara. Według buddyjskich źródeł, Kautilja przywiózł Czandraguptę  Maurję jako bardzo młodego chłopca za granicę do Taksili i kazał go tam kształcić we „wszystkich naukach i sztukach” tego okresu, w tym w naukach wojskowych, Przez od 7 do 8 lat. Ćzandragupta przyswajał tam sobie wiedzę i umiejętności korzystając z nauczycieli pochodzących z Indii, Persji, Babilonii i Grecji. Źródła buddyjskie zdają się potwierdzać relacja Plutarcha.

W II połowie. IV wieku p.n.e., w północnej części subkontynentu dominowało królestwo Magadhy. Rządząca nim dynastia Nandów, której założyciel Mahapadma pochodzący z niskiej warny śudrów. Według zapisów indyjskich dynastia ta nie mogła poszczycić się wielkim oddaniem i miłością poddanych. Ćzandragupta obserwował narastający chaos w Państwie Magadhy i zapewne już wtedy wraz Czankają podjęli decyzję o przejęciu tronu. Tymczasem nadciągała burza z zachodu. Studia  kilkunastoletniego młodego Czandragupty zostały gwałtownie przerwane.

ROK 329 p.n.e. Dariusz III i Artakserkses V

Na czas panowania ostatniego króla Magadhy z dynastii Nandów, Dhananandy przypadł najazd Aleksandra Wielkiego. Imperium perskie  stawiało dramatyczny opór. Macedończykom czym dalej w głąb Azji tym ciężej było odnosić zwycięstwa. Kto wie jak potoczyła by się historia gdyby Dariusz III nie został zdradzony. Po bitwie pod Gaugamelą i zajęciu Persepolis Dariusz udał się do Wschodnich prowincji by zebrać armię z lojalnych wolnych jeszcze satrapii dysponujących dużym potencjałem militarnym i ekonomicznym. Jego Plany pokrzyżował jednak  Bessos (zm. lato 329 p.n.e.), który był krewnym króla Persji – Dariusza III oraz satrapą Baktrii i Sogdiany. Zdradziecko uwięził Dariusza z intencją przekazania go Macedończykom. Sam ogłosił się królem królów Persji i rozpoczął rządy jako Artakserkses V. Liczył, że Aleksander zostawi w spokoju jego prowincje zadowoliwszy się dotychczasowymi zdobyczami. Aleksander miał jednak inny plan ujawniony decyzjami matrymonialnymi po wkroczeniu do Babilonu. To on Chciał zająć tron króla królów jako jego „legalny” następca i zapanować nad całym imperium. POdobna była polityka Aleksandra w Egipcie. Mimo pokojowych propozycji Dariusza III wydal rozkaz pojmania Dariusza i ścigania go do skutku. Wtedy konspiratorzy z Bessosem na czele śmiertelnie zranili Dariusza i porzucili go w pobliżu miejscowości Hekatompylos, w Baktrii (współcześnie Szahr-e Ghumes w Iranie). Wydawało się Bessosowi, że to załatwia sprawę. Zdrajca jednak sam został zdradzony.

Aleksander Przeklęty

W 329 r. p.n.e. Bessos został zdradziecko pojmany przez swoich własnych ludzi i oddany w ręce Macedończyków, poniósł śmierć z rozkazu Aleksandra, który w ten sposób pozbywał się konkurencji do tronu Perskiego. Starożytni historycy podają różne wersje śmierci Bessosa. Kurcjusz Rufus podaje, że Aleksander kazał obciąć mu nos i uszy, wzorując się na Dariuszu I, a potem kazał uzurpatora ukrzyżować w miejscu, gdzie Bessos porzucił umierającego Dariusza III. Flawiusz Arrian podaje, że uzurpatorowi ucięto nos i uszy, po czym odwieziono do Ekbatany i stracono w obliczu tłumu Medów i Persów, szczegóły kaźni nie zostały podane. Plutarch mówi o „rozerwaniu go żywcem na kawały przez przywiązanie do dwóch napiętych drzew”. Diodor z Sycylii wskazuje na „pocięcie ciała Bessosa i rozrzucenie jego szczątków za pomocą proc”. W ten sposób Aleksander posyłał persom  Medom wiadomość to ja jestem waszym królem i będę postępował ze zdrajcami i stawiającymi opór, tak jak wasi najwięksi władcy. Mimo że jako satrapa Baktrii Bessos-Artakserkses V był kolejnym po Dariuszu pretendentem do tronu Persji, historycy nie uznają go za prawowitego władcę Persji. W tym okresie właściwa Persja została podbita przez Aleksandra Macedońskiego, a obszar rządów Bessosa był ograniczony do kilku luźno związanych plemion baktryjskich. Droga do Indii Była otwarta, a opór Persów wydawał się bezpowrotnie skończony. Grecy jednak nie przewidzieli, że Persowie i zaratusztrianie imperium już uznali go za przeklętego. Zniszczył bowiem, w Persepolis księgi Awesty i nakazał prześladowanie kapłanów zaratusztriańskich. Do dziś Aleksander dla nich to nie Aleksander Wielki, ale „Przeklęty”

W tym miejscu na arenę dziejów wkracza kolejny poddany Perski Oksyartes, arystokrata sogodyjski lub Baktryjski.  Po raz pierwszy wspomniano o nim jako o jednym z wodzów, którzy towarzyszyli Bessosowi w jego odwrocie przez rzekę Oksus do Sogdiany (329 p.n.e.). Po śmierci Bessusa umieścił swoją żonę i córki dla bezpieczeństwa w skalnej fortecy w Sogdianie, która została uznana za nie do zdobycia, ale mimo to wkrótce wpadła w ręce sił Aleksandra. Aleksander nie tylko traktował swoich jeńców z szacunkiem i uwagą, ale był tak zachwycony urodą Roksany, że zdecydował, że chce pojąć ją za żonę. Mówi się, że Oxyartes, dowiedziawszy się o tych wieściach, pospieszył, by poddać się Aleksandrowi, który przyjął go z najwyższą atencją. Zaślubiny jego córki z królem w 327 r. p.n.e. obchodzono wspaniałą ucztą. Mając Macedończyka za zięcia de facto mógł spać spokojnie i liczyć na dalsze profity i bynajmniej się nie mylił.

ROK 326 p.n.e. Aleksander i Czandragupta

Ze swoją armią do Pendżabu dotarł Aleksander, w 326 p.n.e. pokonując miejscowego władcę Porosa w Bitwie nad rzeką Hydaspes (Dźhelam). Bitwa była wyjątkowo krwawa i trudno powiedzieć kto był zwycięzcą. Aleksander ruszył za Indus, w takiej dwuznacznej sytuacji militarnej według Plutarcha miało dojść do spotkania Aleksandra z Czandraguptą. Podobno zwrócił się do niego z propozycją marszu na Pataliputrę stolicę Nandów, których chciał obalić. Obaj panowie chyba się nie dogadali bowiem z relacji Plutarcha wynika że Czandragupta obraził czymś Aleksandra, pono śmiałością swojej wymowy. Plutarch twierdził, że ​​Aleksander Wielki spotkał się z młodym Chandraguptą podczas kampanii w Pendżabie. „Sandrocottus, gdy był jeszcze wyrostkiem* gdy widział samego Aleksandra i mówiono nam, że w późniejszych czasach często powtarzał, że Aleksandrowi niewiele brakowało, by został panem kraju, ponieważ jego król Mahapadma był znienawidzony i pogardzany z powodu jego nikczemności, niskie pochodzenie i niegodziwość”. (Plutarch 62-4 „Plutarch, Aleksander, rozdział 1) Młodym Czandraguptą blitzkrieg Aleksandra musiał wstrząsnąć do głębi, a niepowodzenie rozmów o sojuszu skłaniało go do zmiany planów. Widział ruinę, śmierć i zniszczenie jakie niosła grecka armia. Mógł przewidywać, że najeźdźca wkroczy do centralnych i wschodnich Indii prędzej czy później. Jeśli nie wcześniej to na pewno wtedy zdecydował, że czas zacząć działania by Indie mogły się przeciwstawić Grekom zbrojny sposób. Wychowany w międzynarodowym towarzystwie Taksili z pewnością zorientował się w skali nienawiści Persów do Aleksandra, a także Greków którzy osiedlili się w Gandharze jeszcze za Achemenidów i uważali Macedończyka za barbarzyńcę.

Podbój północno-zachodnich Indii został jednak szybko przerwany buntem wojska. Aleksander zawrócił mianując dwóch swoich miejscowych satrapów Indiach: Wiemy, że wymieniony już Oksyartes dostał prowincję Paropamisadae, Eudamus Grek  z Indyjskim Taxilesem de facto formalnie uznającym władzę grecką dostali Gandharę,  na którą już ostrzył zęby Poros. Po śmierci Aleksandra w 323 r. p.n.e., Archozja, i Gederozja stała się satrapią Sybirtiusa greckiego generała Aleksandra pochodzącego z Krety. Strapię Aria objął Stasanor z Cypru, z kolei Satrapami Baktrii i Sogdiany zostali greccy dowódcy Amyntas i Scythaeus. W Gandharze i Pendżabie miał w tym czasie „zamach stanu” Taxiles pozbył się Eudamusa, a w tym samym roku 323 wykopał go ze stołka Poros. Wystarczy spojrzeć na mapę władztw Porosa i Oxyartesa by zobaczyć potężny klin pd władzą Indii i byłego poddanego Achemenidów. Kiedy Ćzandragupta wyruszył w pole, przeciwko satrapiom macedończyków dokładnie nie wiadomo, ale musiało to nastąpić pomiędzy przed 321 rokiem bo do 2021 prowadził już ograniczone działania, być może z Porosem i Oxyartesem.

ROK 323 p.n.e. Kontratak

W 323 r. Ćzandragupta na pewno udał się do Pendżabu, gdzie wykorzystując zamieszanie jakie nastąpiło po śmierci Aleksandra, stopniowo połączył poszczególne, rozbite ziemie i stał się na tyle silny, że mógł ostatecznie zakwestionować przywództwo rządzącego na wschodzie Dhananandy. W pierwszej fazie dzialań wojennych zapewne próbował się zorientować na jaką pomoc może liczyć i jakimi siłami może sysponować. De facto w latach od 323 do 310 roku p.n.e. opanował znaczną część greckiej Gandhary i ziemie satrapii greckich na wschodnim brzegu Indusu. Dlatego w 321 roku następuje przełom. Postanowił ostatecznie unicestwić dynastię Nanda , panującą na równinach Gangesu I zdobyć obwarowaną ziemno drewnianymi wałami stolicę Magadhy Pataliputrę.

ROK 3021 p.n.e. SOJUSZ I REKONKWISTA

Rozpoczął kampanie przeciw Dhanandzie w 321 roku, równolegle prowadząc walki na zachodzie. Wojna z Dhahanandą j jego imperium trwała przez 11 lat. Prowadząc udane kampanie partyzanckie rósł w silę. Skąd miał jednak Ćzandragupta armię? Otóż tu jest właśnie ten niuans historyczny: To Persowie uczestniczyli później wraz z Sakami i Grekami w kampaniach Czandragupty Mauryi o zdobycie tronu Magadhy około roku 110 r. p.n.e. Pisarz Wiszakhadatta  W Mudrarakshasa stwierdza, że ​​po śmierci Aleksandra sojusz „ Shaka – Yavana – Kamboja – Parasika – Bahlika ” został wykorzystany przez Czandraguptę Maurję w jego kampanii mającej na celu objęcie tronu w Magadhy i założenie imperium Maurjów. Sakowie byli Scytami , Yavanowie byli Grekami, a Parasikas byli Persami. Tu widać wyraźnie że jego armię musieli zasilić ochotnicy Perscy, Greccy i Scytyjscy ze wschodnich satrapii, niezadowoleni z rządów Macedońskich. Musiało to być spore pospolite ruszenie, skoro decydujące uderzenie na Pataliputrę wiązało się z sojuszem ludów tych narodowości. David Brainard Spooner twierdził na temat podboju Czandragupty Maurji, że „to głównie z armią perską zdobył tron ​​​​Indii”. „Maszerował na Magadhę i razem z Persami zdobył stolicę Nandy, Pataliputrę.” „Świadectwo Mudrarakszasy jest wyraźne w tej kwestii i nie mamy powodu wątpić w jego dokładność w materii tego rodzaju”. 

ROK 310 p.n.e. Co obiecał Persom?

Czandraguptę Maurja stał się władcą Magadhy pomiędzy 320, a 310 p.n.e. Nie mamy źródeł jakie obietnice złożył Ćzandragupta Persom, Grekom i Scytom, natomiast pewne jest, że coś obiecać musiał. Można przypuszczać, że być może dalszy marsz na Zachód przeciw generałom Aleksandra. I o dziwo z tej domniemanej obietnicy dotrzymał. Czy brał w tym udział Oksyartes? Nie wiemy, ale być może. Ważny jest fakt wspólnego wroga z zachodu, którego chcieli zneutralizować zarówno Czandragupta, a także Persowie, Scytowie i „perscy Grecy” Widać z Achemenidzka „niewola” dla hindusów wydawała się mniej groźna niż macedońska Wolność” Należy także przypuszczać , że Persowie liczyli, że w oparciu o wschodnie Satrapie zdołają odbudować swoje Imperium, a Czandragupta im w tym pomoże. Dla Czandragupty tacy towarzysze wojaczki byli wymarzonym wojskiem by zatrzymać wroga z zachodu i opanować zarazem Magadhę. Jak widać sojusznicy się na sobie nie zawiedli, chociaż do restauracji imperium Achemenidów nie doszło. W każdym razie w zachodnich prowincjach Guptów Zaratusztrianie mniej byli narażeni na prześladowania, a ekspansja buddyzmu na zachód narazie ich nie przerażała, nie było macedońskich jatek.

ROK 305 p.n.e. Seleukos

Greccy diadochowie, po śmierci Aleksandra jęli rozdzierać jego imperium. Do 305 Roku Seleukos utworzył własne imperium i znowu Grecy stanęli na granicy wzdłuż Indusu. W poprzednich latach z „Perską Pomocą” Czandraguptę podbił dolinę Indusu i kilka innych części najbardziej wysuniętych na wschód regionów imperium Aleksandra. Seleukos, z kolei, nie zamierzał zaprzestać marszu na wschód i zatrzymać się na lini rzeki. Rozpoczął kampanię przeciwko Chandragupccie i przekroczył Indus. Indyjska kampania Seleukosa zakończyła się jednak niepowodzeniem. Nie wiadomo, co dokładnie się stało. Być może Czandragupta pokonał Seleukosa w bitwie jak twierdzą legendy indyjskie. Może dopiero po przekroczeniu Indusu Seleukos zorientował się, że mając tę dużą rzekę za plecami, a przed sobą zjednoczonych sojuszników, że przeholował. Naprzeciw miał bowiem potężną Indyjsko, Persko, Scytyjską, Grecką armię nienawidzącą tych z zachodu szczerze i poważnie, gotowych odkuć się za doznane krzywdy. Żadne źródła jednak nie wspominają o szczegółach kampanii bo zaginęły w bliżej nieokreślonym czasie. Wszak „Indicę” i wiele z greckich, rzymskich i indyjskich źródeł znamy tylko z cytatów, albo wzmianki o tytule. Ale jak zauważa większość historyków, wydaje się, że Seleukosowi poszło słabo, ponieważ nie osiągnął swoich celów i armia powróciła za Indus. W tej sytuacji Seleukos zdecydował zapewne, że lepiej oddać Persom i Hindusom część wschodu, by zachować imperium na zachodzie, niż dalej prowadzić wyniszczającą wojnę o niepewnym wyniku z potężnymi siłami króla Indii. 

ROK 303 p.n.e. Pax Indica

Obaj przywódcy ostatecznie doszli do porozumienia i poprzez traktat zawarty w 305 r.p.n.e. Seleukos oddał Czandragupcie znaczną część terytorium w zamian za 500 słoni bojowych, które miały odegrać kluczową rolę w nadchodzących bitwach, zwłaszcza pod Ipsus. Według Strabona scedowane terytoria graniczyły z Indusem,ale z Innych danych historycznych wynika niezbicie, że pod władzę Czandragupty i jego Perskich sojuszników dostały się ziemie nie tylko wzdłuż Indusu ale także cała Gandhara, Gederozja, Aria, Archozja, Ale także Paropamisadae ziemie Oxyartesa, czyli większość Afganistanu. Zachodnią granicę Imperium Maurjów, potwierdzają także umieszczone tam późniejsze inskrypcje i kolumny Asioki.

EPILOG

Dzięki temu zdawało by się egzotycznemu sojuszowi i zwycięskim wojnom Hindusów i Persów i Indyjskich greków przeciwko Grekom z zachodu, wschodnie satrapie pokonanego państwa Achemenidów uwolniły się od swoich najeźdźców. Gandhara pod panowaniem Maurjów stała się centrum wspaniałej sztuki nauki i literatury, nastąpiła tak zwana druga urbanizacja Indii i niesłychany skok cywilizacyjny ziem na wschód od Indusu, po Dekan i Bengal. Indie wychodziły z zaścianka.

Z kolei pływy perskiej kultury Achemenidzkiej utrzymały się w Indiach do upadku Państwa Maurjów. 

Syn Czandragupty, Bindusara, rozszerzył panowanie dynastii Maurjów na środkowe i południowe Indie. Wspomniano też, że podbił ziemię między Morzem Arabskim a Zatoką Bengalską (ziemię między dwoma morzami). Mamulanar, słynny tamilski poeta literatury Sangam, opisuje z koleii podbój Płaskowyż Dekanu. 

————————————————

* Jeśli jak podają historycy Ćzandragupta urodził się 350 r. p.n.e. to podczas spotkania z Aleksandrem  był już 24 letnim mężczyzną a nie podrostkiem. Datowania i całą historia tego okresu składa się często ze sprzecznych informacji.

**Sojusz Czandragupty i Seleukosa został prawdopodobnie potwierdzony małżeństwem ( Epigamia ). Czandraguptę lub jego syn ożenił się z córką Seleukosa, Kornelią, a może istniało dyplomatyczne uznanie małżeństw mieszanych między Indianami i Grekami. Oprócz tego uznania lub sojuszu małżeńskiego Seleukos wysłał ambasadora Megastenesa na dwór mauretański w Pataliputra (nowoczesna Patna w stanie Bihar ). Z opisu podróży Megastenesa pozostały tylko krótkie fragmenty.

Seleukos najwyraźniej wybijał monety podczas swojego pobytu w Indiach, ponieważ kilka monet jego imienia jest w standardzie indyjskim i zostało wykopanych w Indiach. Monety te opisują go jako „Basileus” („Król”), co sugeruje datę późniejszą niż 306 p.n.e.. Niektórzy z nich wspominają również o Seleukosie w połączeniu z jego synem Antiochem jako królem, co również sugerowałoby datę dopiero w 293 r. p.n.e.. Później w Indiach nie wybito żadnych monet Seleucydów, co potwierdza odwrócenie terytorium na zachód od Indusu do Czandraguptę.

***Położenie geograficzne plemion jest następujące: wzdłuż Indusu są Paropamisadae, nad którymi leży góra Paropamisus; dalej na południe Arachozji; dalej na południe Gederozji wraz z innymi plemionami zamieszkującymi wybrzeże; a Indus leży równoleżnikowo wzdłuż wszystkich tych miejsc; a z tych miejsc, po części, niektóre leżące wzdłuż Indusu są w posiadaniu Indian, chociaż wcześniej należały do ​​​​Persów. Aleksander [III „Wielki” Macedoński] odebrał je arianom i założył własne osady, ale Seleukos Nikator przekazał je Sandrocottusowi [Czandraguptę] na warunkach małżeństw mieszanych i otrzymania w zamian pięciuset słoni. — Strabon 15.2.9 [37]

Z tego wydaje się, że Seleukos poddał najbardziej wysunięte na wschód prowincje Arachozji , Gederozji , Paropamisadae i być może także Arii . Z drugiej strony został zaakceptowany przez innych satrapów wschodnich prowincji. Jego perska żona, Apama, mogła pomóc mu wprowadzić rządy w Baktrii i Sogdianie . Niektóre współczesne badania naukowe sugerują, że Seleukos oddał więcej terytoriów na terenie dzisiejszego południowego Afganistanu i części Persji na zachód od Indusu. Można by to potwierdzić archeologicznie, jako konkretne oznaki wpływów maurjów, takie jak inskrypcje edyktów Asioki, o których wiadomo, że znajdują się na przykład w Kandhaharze w dzisiejszym południowym Afganistanie. Jednak edykty Asioki zostały spisane dwa pokolenia po jakimkolwiek przekazaniu terytorialnym przez Seleukosa i z tego powodu jest równie możliwe, że ziemia, na której znajdują się te edykty, została włączona do imperium maurjów przez Bindusarę, syna i następcę Czandragupty, lub samego Asiokę.

Niektórzy autorzy twierdzą, że argument dotyczący przekazania przez Seleukos większej części tego, co jest obecnie południowym Afganistanem, jest przesadą, wywodzącą się z wypowiedzi Pliniusza Starszego odnoszącej się nie konkretnie do ziem otrzymanych przez Czandraguptę, ale raczej do różnych opinii geografów dotyczących definicji słowa „Indie”: 

W rzeczywistości większość geografów nie uważa Indii za ograniczone rzeką Indus, ale dodaje do nich cztery satrapie Gedrozja , Archozja , Aria i Paropamisadae , rzekę Cophes, tworząc w ten sposób skrajną granicę Indii. Jednak według innych autorów wszystkie te terytoria zaliczane są do kraju Ariów. — Pliniusz, Historia naturalna VI, 23 [39]

Również fragment Ariana wyjaśniający, że Megastenes mieszkał w Arachozji z satrapą Sybyrtiusem , skąd udał się do Indii, aby odwiedzić Czandraguptę, jest sprzeczny z poglądem, że Archozja była pod panowaniem Mauryjów:

Megastenes mieszkał z Sybyrtiusem, satrapą Arachozji, i mówi o swoich częstych wizytach u Sandracotta , króla Indów. — Arrian , Anabasis Alexandri v, 6

Niemniej jednak dziś zwykle uważa się, że Archozja i pozostałe trzy regiony stały się dominium Imperium Maurjów